بینش و اندیشه

این بخش مشتمل بر مجموعه دستاوردهای نظری و عمل شهید هدی صابر در قالب کتاب، پژوهش، مقاله، مصاحبه، سخنرانی و … می‌باشد.

توانمندسازی حاشیه‌نشینان زاهدان

روزنامه «دنیای اقتصاد» در شماره ۲۹۰۱ خود (مورخ چهارشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲) پرونده ویژه‌ای را به سیستان و بلوچستان و وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی این استان کشور اختصاص داد. در چارچوب این پرونده‌ ویژه، یکی از مطالب نیز به معرفی اجمالی طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونت‌گاههای غیررسمی زاهدان اختصاص یافته که آخرین پروژه‌ی اجتماعی است که طراحی و پیشبرد آن با سرپرستی و نظارت علمی ـ عملی شهید هدی صابر انجام شد. این طرح‌ با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت «خانه پژوهش نواندیش» از خرداد ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. استان سیستان و بلوچستان، با داشتن بالاترین درصد بیکاری در میان استان‌های کشور و شهر زاهدان، با دارا بودن ۳۰ درصد جمعیت حاشیه‌نشین، به عنوان یکی از مراکز هدف بانک جهانی برای توسعه فقرزدایی، توانمندسازی و کارآفرینی انتخاب شد. در ادامه متن کامل این گزارش را مشاهده می‌کنیم: 

پر یادگار: نخستین دفتر از دلنوشته‌ها

کتاب پیش رو دفتر اول از مجموعه دل نوشته‌های شهید هدی صابر تحت نام پر یادگار (۱۳۸۳-۱۳۸۰: بازداشتگاه ۵۹ عشرت آباد و زندان اوین) می‌باشد. این کتاب مشتمل بر ۲۶ نثر شعرگونه و متن ادبی ـ اجتماعی کوتاه از شهید صابر است که به مناسبت‌های مختلف در دوران زندان نگارش یافته‌اند. تصویر دست‌نوشته برخی قطعات نیز در انتهای کتاب آمده است. شعر «پر یادگار» یکی از به یادماندنی‌ترین قطعات نگاشته‌شده توسط شهید صابر در تشریح چگونگی پیوند خوردن با شخصیت شهید محمد حنیف‌نژاد در سیر زندگی شهید صابر است که پیش از این نیز در نشریه چشم‌انداز ایران منتشر شده بود. عنوان همین شعر وزین برای این مجموعه انتخاب شده است. مطالعه‌ی این اشعار، خواننده را علاوه بر مسیر زندگی شخصی و …

پر یادگار: نخستین دفتر از دلنوشته‌ها ادامه مطلب

هشت فراز، هزار نیاز (۲)؛ فراز نخست : جنبش تنباکو

کتاب اخیر دومین مجلد از مجموعه مباحث «هشت فراز، هزار نیاز» می‌باشد که به فراز جنبش تنباکو اختصاص دارد و مشتمل بر شش نشست است که علاوه بر بحث آغازین مرحوم مهندس سحابی پیرامون اهمیت تاریخی فراز تنباکو، مباحث شهید هدی صابر در ۲۰ محور معرفی شده در چارچوب موضوعی وارسی فرازها در خصوص نهضت تنباکو طرح گردیده است. بیست محوری که مورد بررسی تفصیلی و پژوهشگرانه‌ی شهید صابر قرار گرفته‌اند از این قرارند: فضای بین‌المللی؛ شرایط داخلی (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی)؛ زمینه‌های بروز حرکت؛ روایت فراز؛ مطالبات؛ شعارها؛ رهبری؛ نیروی آغازگر؛ نیروهای دست اندرکار؛ مردم؛ تشکیلات؛ استراتژی؛ مشی؛ ایدئولوژی؛ برد اجتماعی برد جغرافیایی؛ جهت‌گیری طبقاتی؛ دستاوردها؛ ناکامی‌‌ها؛ جمع‌بندی نهایی؛ آموزش‌های فراز در هر یک از نشست‌های شش‌گانه جنبش تنباکو …

هشت فراز، هزار نیاز (۲)؛ فراز نخست : جنبش تنباکو ادامه مطلب

اقتصاد گرفتار نقاهت بی‌برنامگی

اقتصاد گرفتار نقاهت بی‌برنامگی منبع: هفته‌نامه آسمان، شماره ۳۳، شنبه ششم آبان ۱۳۹۱   قبل‌ از ورود به‌ بحث‌ واژه‌ «برنامه‌ ملی» را تعریف می‌کنم که مقصود‌ من‌ از آن این است‌ که‌ برنامه‌ باید شاخص‌های‌ جدی‌ داشته‌ باشد. این شاخص‌ها عبارت است‌ از: عنایت‌ جدی‌ به‌ وضعیت‌ موجود هر مقطعی‌ که‌ قرار بوده‌ در آن مقطع‌ برنامه‌ریزی‌ طراحی‌ شود، نسبت‌ و ضریب‌ کارشناسی‌ ملی‌ که‌ در آن برنامه متراکم‌ شده، استفاده‌ از منابع‌ داخلی، مساله‌شناسی، حل‌ مساله‌ و امکان‌آفرینی‌ در دوران‌ آن برنامه‌. اولین‌ برنامه‌ای‌ که‌ در تاریخ‌ اقتصاد ایران‌ به‌ تصویب‌ رسید و‌ مقداری از آن هم‌ اجرا شد برنامه‌ هفت ساله‌ اول‌ است‌ که‌ دوره‌ زمانی ۱۳۳۴-‌۱۳۲۷ را پوشش‌ می‌دهد. فضای‌ بین‌المللی‌ در این‌ مقطع‌، فضای‌ دوران‌ …

اقتصاد گرفتار نقاهت بی‌برنامگی ادامه مطلب

هدی‌صابر و حاشیه‌نشینان

« این طرح به محلات محروم سیستان و بلوچستان رفت تا مجموعه آموزش‌های مهارتی و اجتماعی را براساس نیاز و تقاضای محل به منظور تجهیز و آماده‌سازی ذی‌نفعان اصلی برای دستیابی به کسب و پیشه و شرایط زیست بهتر ارایه کند. چنین است که می‌توان گفت هدای آرمان‌دار، اصولی محکم داشت و برای حفظش گاه «تشر» هم زد. ارزش‌ها در آرمانش باقی نماند. با همه سرزنش‌ها آرمان‌ها در زیستش به روانی جاری بود و با همه داشته‌های خویش از تبار خاکی‌ترین مردمان زمان خویش بود. بی‌نام و بی‌نشان، بی‌ادعا، با مردم و در میان مردم، اما گاه تنها، مهرشان حراج همگان».

هشت فراز، هزار نیاز (۱)؛ پیش از آغاز

معرفی کتاب به نقل از مقدمه فیروزه صابر به نام رفیق رهگشا هشت فراز، هزار نیاز عنوان سلسله آموزش‌هایی است که توسط هدی صابر با هدف «نقبی به گذشته‌های تاریخی و تسطیح معبری به سمت حال» از آذرماه ۱۳۸۵ تا  آبان ۱۳۸۷ در حسینیه ارشاد برگزار شد. دغدغه‌های او برای فردای ایران او را به این سمت سوق داد که در ۷۵ نشست جوانانی علاقمند را برای هم‌اندیشی و درس‌آموزی از تاریخ گرد هم آورد تا برگ‌های تاریخ سده‌ی اخیر را به قصد «غبارروبی از گذشته‌ها، شفاف‌سازی‌ها، تجربه‌اندوزی‌ها و عبرت‌آموزی‌ها» با هم ورق زنند؛ به کلام او «ما برگ نزنیم، که برگ زند؟» متن پیش رو حاصل سه جلسه‌ی نخست و مدخلی برای ورود به تورق هشت فرازِ مبارزاتی تاریخ …

هشت فراز، هزار نیاز (۱)؛ پیش از آغاز ادامه مطلب

باب بگشا (۱)؛ دفتر نخست : پیشاتبیین

معرفی کتاب به نقل از مقدمه فیروزه صابر اولین حبس هدی صابر از بهمن‌ماه ۷۹ تا اسفندماه ۸۰ در زندان ۵۹ عشرت آباد علی‌رغم وارد شدن فشارهای شدید بر او، فرصتی بود تا در خلوت انفرادی و انس با قرآن پیوندی جدید با خدا برقرار کند. پس از رهایی از زندان، «نگاه استراتژیک» و نه تاکتیکی به خدا را آموزه‌ی ‌خود در ایام اسارت دانست و از آن پس بود که خداوند را «رفیق ره‌گشا» نامید. برای تبیین کارکرد اجتماعی این «دید استراتژیک» خود را مسئول دانست و توانایی‌های فکری خویش را در تولید اثری در این مسیر بکار بست. اما حبس دوم     (۸۲ ـ ۸۳ اوین) مجالش نداد. پس از رهایی از زندان دوم، طول و عرض زمان در …

باب بگشا (۱)؛ دفتر نخست : پیشاتبیین ادامه مطلب

روشنی فردای ایران

جریان ملی- مذهبی ایران پس از سال‌های شصت، با نشر ایران فردا در آغاز دهه هفتاد، به بروز و ظهور تازه‌ای رسید. جریان، به پیوستِ فعالیت‌های انتشاراتی پیام هاجر، مهندس میثمی، دکترپیمان و بازموجودیت نهضت آزادی ایران، در نیمه دهه هفتاد به سرفصل جدید حیات رسید و پایگاه اجتماعی خاص خود را یافت. «ما نیز هستیمِ» جریان ما و گسترش تدریجی آن به اتکای پشتوانه تاریخی سترگش بر جناحی از حاکمیت گران آمد و در پایان دهه هفتاد در سرفصل کریستال‌بندی فکری و سیاسیِ ملی- مذهبی، خرد و کلان و کهنسالان جریان، حتی ۸۰ و ۸۵ ساله‌ها را به زندان افکند. این مواجهه، پاسخی بود به «ما نیز هستیمِ» جریان ما. به فاصله اندکی پس از آزادی از عشرت‌آباد، انتشار احکام گران و پس از آن نیز باز زندان؛ زندان ۲ الف اوین

پیمان فرصت‌سازی و توانمندسازی با حاشیه‌نشین‌های زاهدان

 تحقق عملی بهسازی این مناطق علاوه بر تدوین برنامه مناسب برای عمران و آبادی بر مبنای اصول علمی شهرسازی، نیازمند ایجاد بستر مناسب برای مشارکت‌های مردمی و توانمندسازی آنان در مسیر پذیرش تغییرات جدید و نقش‌آفرینی طبقات مختلف سکونتگاههای غیررسمی در این بستر است. با این رویکرد دو طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونت‌گاههای غیررسمی زاهدان با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت هدی صابر از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد.

نامه‌ی وداع به مهندس سحابی

«به نام رفیق اول و آخر» مهندس سلام.  روح رهایی طلبت بالاخره از پیکر خسته و کوفته ات، بیرون زد و پر گرفت. در رخ بی رخی با مرگ، اهل تقلا نبودی و سبکی روح را بر فرسودگی جسم ترجیح می دادی. شاید قطره قطره و درج به درج، جان فرسودن و خود مستهلک کردن، سخت تر است از یک لحظه جان دادن و روح رهاندن. مهندس خسته نباشی. از مصرف بی وقفه جوهر جان در طول زمان و در زنجیره مایه گذاری دوران به دوران در انجمن اسلامی دانشجویان دهه بیست، نهضت مقاومت ملی دهه سی، نهضت آزادی دهه چهل، حمایت از جوان اولان چهل – پنجاه، شورای انقلاب و مجلس و سازمان برنامه صدر انقلاب، کشتار تاریخی مهر ۵۸ در خزانه، نشر اندیشه در شرکت انتشار، موضع گیری یگانه در قبال برنامه تعدیل ساختار اقتصادی و ادغام در اقتصاد سرمایه داری جهانی، پخشانی «دیدگاه» توسعه درون زا در ایران فردا و نی ناله های یک دهه اخیر…

نامه هدی صابر خطاب به مهندس عزت الله سحابی و دکتر ناصر کاتوزیان

در بندی به سر می‌برم که وضعیتی بهتر از بسیاری از زندانیان دارم!! هم‌بندیانی که به اتهام یک بار حضور در اجتماعات خیابانی به ۳ تا ۶ سال زندان و به جرم دریافت یک ایمیل و پاسخ به یک تماس تلفنی، به اشد مجازات محکوم شده‌اند. احکامی که به طور عمده توسط بازجوها و سربازجوها تعیین می‌شود و شعب، آن را تأیید می‌کنند. همچون حکم بدوی عماد بهاور عضو جوان نهضت آزادی ایران به مدت ۱۰ سال که در نوع خود هم هشدار به جوانان مایل به کار سیاسی است و هم تصفیه حساب تاریخی با نهضت آزادی. دو بزرگوار سپیدموی و چروک‌چهره؛ در حالی که دستگاه «قضا» را، اراده‌های امنیتی و نظامی احاطه کرده‌اند، از شما انتظار اقدام، نامنتظر است. لیک انتظار آگاهی‌بخشی و تکاپو برای حراست از «جان»های در خطر «عدم» و عمرها و فرصت‌های هم‌بندیان و نیز دیگرانی که به جرم حمل «اندیشه» در دیگر زندان‌های کشور به سر می‌برند، برقرار است. هم چنان که سنت دیرینه‌تان بوده است.

«یاد یار» : پژوهشی در بینش و روش دکتر شبیری‌نژاد

دکتر شبیری نژاد«ویژه‌نامه‌ «یاد یار: دکتر شبیری‌نژاد» به همت شهید هدی صابر به پاسداشت یاد و نام مرحوم دکتر سید علی‌اکبر شبیری‌نژاد در پاییز سال ۱۳۸۹ و در قالب نشریه‌ی چشم‌انداز ایران منتشر شد … این ویژه‌نامه علاوه بر آنکه حامل ارزش‌گزاری و ارج‌نهی بر نام و یاد یک متخصص ارزشمند و پاک دست است، مهم‌تر، ترسیم‌کننده‌ی یک الگو از بینش و روش و منش یک «کارشناس ملی» است. با کنار هم قرار دادن ویژه‌‌نامه‌ی «یاد یار» و «جای خالی، جای سبز» (که به بازخوانی شخصیت و منش پهلوان تختی اختصاص داشت)، نقطه‌چینی از دغدغه‌ی شهید هدی صابر برای ثبت و ضبط تجربه‌ها بومی و انتقال تاریخ شفاهی به نسل‌های بعد را می‌توان مشاهده کرد».

تحولات جهانی توسعه و موانع ملی ایران

مصاحبه‌ای که در پی می‌آید، در سال ۱۳۸۹ در دوماهنامه چشم‌انداز ایران منتشر گردیده و طی آن، شهید هدی صابر به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص توسعه در جهان امروز و موانع آن در جامعه ایرانی پرداخته است. در بخشی از این مصاحبه آمده: «زمینی شدن و کم هزینه شدن قدرت، پادزهر تقدس قدرت و هزینه­های ناشی از آن در ایران است. اکنون جثّه رانت، بس عظیم­تر و لایه­های آن بس ضخیم­تر شده است. ماه قبل بانک مرکزی چنین گزارش داد که ۱۰۰۰ مؤسسه اعتباری در ایران فعالیت می­کنند. اینان که­اند و چه­اند؟ عموماً بدون مجوز و در کادر درون حاکمیت­اند. بیرون از این کادر که می­تواند موسسه اعتباری راه‌اندازی کند؟ از سویی در کادر واگذاری­ها و کارسپاری­هایی چون مخابرات، صدرا، عسلویه و حتی پروژه­های عمرانی خرد شهری، رانت ماهیت نظامی پیدا کرده است.». متن کامل این مصاحبه را در ادامه می‌خوانیم.

جای خالی، جای سبز

قواره ایران پهلوان و جهان پهلوان در «میانه» خالی است و «جای»اش، جای سبزی است. در ورزش تهی از منشِ دولت زده و در خاکستری مکدر امروزه ایران، جای خالی پهلوان، عیان تر و سبزینه‌ی سبزی اش، مغزپسته‌ای تر و ریحانی تر است. برای برخی‌ها از این «گونه»، دل بهانه می گیرد و منقبض می شود. در این آشفته بازار اکنونی، دلِ ملی، «بونه» تختی دارد و در نبودش، تنگِ تنگ است. مجموعه «جای خالی، جای سبز»، «یاد»پهلوانِ غایبِ حاضر را پاس می دارد. این مجموعه ارزانی به آنی است که هرچه فاصله زمانی وداعش با ما بعیدتر می شود، نزدیک تر احساسش می کنیم. ذیلِ پاسِ یاد پهلوان، به حساسیت‌های اجتماعی «چشم انداز» ایران ارج می نهیم که شماره‌ای از شماره‌هایش را برای پهلوان اجتماعی ایران زمین، به طبع رساند.

منشِ از کف رفته

منبع: نشریه‌ی چشم‌انداز ایران ـ موخره‌ی ویژه‌نامه‌ی «جای خالی، جای سبز» ـ زمستان ۱۳۸۸ دریافت فایل اصلی مقاله (Pdf)  «منشِ از کف رفته»*  در اسفند ماه سال ۱۳۲۰ با مرگ «حاج سیدحسن شجاعت»، پهنه میهن ما از «پهلوان» خالی و «سنت پهلوانی» ایران بی‌پدر شد. یل نامدار پایتخت که از شغل رزازی (برنج‌کوبی) ارتزاق می‌نمود و بدین خاطر به «حاج سید حسن رزاز» مشهور بود با شانه‌های پهن، دستان بزرگ و روح بلند خود، دو دهه‌ی آخر سده سیزدهم و دو دهه‌ی نخست سده‌ی چهاردهم هجری خورشیدی را پوشش می‌داد. تنها قواره کم‌نظیر، قدرت شگرف، پشت نساییدن به کف گود و میدان و اجرای زیبای فن نبود که او را از دیگر زورآوران هم‌عصر خویش ممتاز می‌کرد. تناور «صاحب سجایا» …

منشِ از کف رفته ادامه مطلب

«جای خالی، جای سبز»: پژوهشی در زندگی و منش تختی

ویژه نامه جای خالی جای سبزنشریه چشم‌انداز در زمستان ۱۳۸۸ اقدام به انتشار ویژه‌نامه‌ای کرد که سردبیری این ویژه‌نامه را مرحوم صابر عهده‌دار بود. شهید صابر برای تدوین این ویژه‌نامه، تقریباً تمام منابع مکتوب و شفاهی که در مورد تختی وجود داشته است را سر زده است. صابر دغدغه‌ی منش داشت. منشی که آن را در چند دهه پیش گم‌شده می‌دانست. بیشتر کسانی که در این نشریه به سراغ آنها رفته‌اند، چنین دغدغه‌ای دارند. سرآغاز این مجموعه را، مکتوباتی از خود تختی و مصاحبه‌هایی با فرزند و نوه‌اش در بر می‌گیرد. تختی از سختی‌های مسیرش می‌گوید و از اینکه معتقد بوده و به دائم به خود گوشزد می‌کرده است که «آینده از آن کسی است که بیشتر از همه رنج برده است.» شهید صابر در مقدمه‌ی این ویژه‌نامه و در توضیح ساختار آن می نویسد:

وحدت نیروها و نیروهای اجتماعی جامعه

آنچه در پی می‌آید بحثی از شهید هدی صابر است که در تاریخ ۲۵ دی ماه  ۸۸ ارائه شده است. شهید صابر در این سخنرانی پس از توضیح روش بحث و پایۀ تئوریک و نمونه‌های موفق وحدت نیروها، به ملزومات وحدت نیروها در شرایط وقت جامۀ ایران می‌پردازد. صابر بر آن است که وحدت نیروها مرحله‌ی پایانی سیرهای قوام یافتگی و شاکله بندی و انسجام است؛ در کوتاه مدت، بحث پیوند خوردن نیروها ذهنی است اما ضرورت پیوند خوردن نیروهای سیاسی و اجتماعی متعین است. بخش دوم نشست به پرسش و پاسخ به حاضران تخصیص یافته است. تیترهای داخل متن و عبارات داخل کروشه از شهیدصابر نمی باشد و بعدا به آن اضافه گردیده است.

بازخوانی قیام عاشورا با نیم‌نگاهی به تحولات جاری

امام حسین، یک باور دارد؛ خبر دارد و خبرش هم این است که زاویه‌ی انحراف منفرجه‌ای از پروژه‌ی محمد و علی و مشایعت‌کنندگانش رقم خورده؛ من آمده‌ام آن زاویه‌ی انحراف را سر جای اولش ببرم. اصلاح را صورت بدهم. پیرو خبر، متنی هم داشته است. خودش هم متن بوده. متنی هم می‌آورد. اما جز این‌ها، مایه را هم می‌گذارد. آن مایه‌ای که خدا در سرفصل خلقت آدم گذاشت، انسان‌ها هم در فصل‌های تحولی تاریخ، آن مایه را مصرف کرده‌اند، امام حسین هم آن مایه را مصرف می‌کند. مایه‌ای که امام حسین می‌گذارد – نه به عنوان اینکه ما یک فرد مذهبی یا شیعه‌ هستیم؛ نه ـ مایه‌ای است که دوز آن دوز کیفی‌ای است؛ این مایه به همه رسیده است.

درنگی بر یک اثر

مهدی بازرگان“عنوان سخنان هدی صابر، پژوهشگر دینی، «درنگی بر یک اثر» بود. صابر پیش از طرح نظرات خود در خصوص کتاب لازم دید تا برای درک بهتر مجموعه مقالات و سخنرانی‌های مهندس بازرگان، از ویژگی‌های صاحب اثر سخن بگویدو وی بازرگان را «سرکش، کاونده، اهل غور، متن‌گرا و مأنوس با کتاب» توصیف کرد. «گرایش به متن» و «مستند‌سازی‌های علمی» از ویژگی‌های دیگری بود که صابر از آنها سخن گفت. استفاده از شعر ایرانی، حدیث، ادعیه و قرآن نمونه های مورد اشاره او بودند. صابر در ادامه صاحب اثر را در دو زنجیره و سلسله «تبریز» و «تعمیق» رهگیری کرد: خط تبریز (خط دستبرد) با کهنمویی، شعار، بازرگان و حنیف‌نژاد؛ و خط تعمیق ( میل به شیب) با طالقانی، حنیف‌نژاد و بازرگان قابل بررسی است.”

چهل ‌و ‌دو اکتبر پس از وداع چه

چهل ‌و ‌دو اکتبر پس از وداع چه: فلسفه در انداختن، بی«‌فلسفیدن» هدی صابر منبع: نشریه‌ی چشم‌انداز ایران ـ شماره‌ی ۵۸ ـ آبان و آذر ۱۳۸۸ دریافت فایل اصلی مقاله (pdf) کمتر از چهاردهه با همه بضاعت و قد و قامت وَجدانه زیستن، با آرمان هم آغوشیدن، از این کوه و آن جنگل در پی مفربودن، نیارامیدن و آب خوش ننوشیدن، شب‌زنده‌داشتن، خواب جواب‌کردن، موسیقیا در دل و سرود بر لب زَمزمیدن، رمز و راز با داس ماه و طلایه شید در میان نهادن، با شاخ و برگ درختان گشن سخن گشودن، در مسیر رهایی نوع بشر و به قصد آینده‌داری دختر بچگان و پسرکان با همه هستی رزمیدن، در قدرت اطراق نکردن و در مقام و موضع چادر نزدن، …

چهل ‌و ‌دو اکتبر پس از وداع چه ادامه مطلب

اسکرول به بالا