تحلیل دیگران از مباحث «باب بگشا»

محمد قطبی – هدی صابر از چهار متن و کتاب سخن می‌گفت، کتاب هستی، کتاب انسان، کتاب تاریخ و کتاب خدا. او به تعبیر هادی عظیمی《تاریخ، هستی و کتاب و انسان را به عنوان یک مجموعه و منظومه‌ی مرتبط و هماهنگ می‌دید که باید از تفکیک آنها خودداری کرد و این نوع سیاست‌ورزی خدا محور می کوشید تا از متن به عنوان روش شناخت این منظومه بهره گرفت تا قوانین تحول را یافت و به مشارکت آگاهانه و فعالانه در هستی و تاریخ بپردازد》. در دفتر فلسفه تاریخ به مبحث کتاب تاریخ پرداخته می‌شود‌ . اما برای دریافت معنای کیهانی و شناختِ پیدایش، رسالت و فرجام هستی و انسان نمی‌توان کتاب وحی را نادیده گرفت که منبع اصلی و کانونی هر دینی است. بنابراین برای ورود به این بحث ابتدا به بررسی کتاب وحی پرداخته می‌شود. قرآن برای اسلام سنتی کتاب متبرک روی طاقچه، برای اسلام سیاسی کتاب قانون و برای اسلام نواندیش کتاب معرفت و اخلاق است‌‌. برای مکتب دوبنی اما قرآن یک کتابِ هدایتِ همراه است. درباره ساختار ظاهری قرآن، نظم قرآن و در کل فرم قرآن بسیار سخن گفته شده‌ است. درباره ساختار محتوایی قرآن اما کمتر سخن گفته شده است. در این نوشتار ابتدا به روایت الهیات دوبنی از قرآن پرداخته می‌شود. سپس در ادامه مطابق مدل قرآن شناسی الهیات دوبنی یک ساختار محتوایی برای قرآن مطابق آرا مهندس مهدی بازرگان و دکتر حبیب‌الله پیمان ارائه می‌شود.

سید حمید موسویان- آشنایی من با مرحوم صابر، از دور بوده و وقتی که متن‌های مرحوم صابر را نگاه می‌کردم یک حسرتی داشتم که چرا نتوانستم با ایشان ملاقاتی داشته باشم. با این حال یک نکته جالبی مرحوم صابر در بحث‌های باب‌بگشا مطرح کرده که برای من خیلی تامل بر انگیز بود. او معتقد است یک زمانی نسل‌هایی بودند که انگشت اشاره‌شان را وقتی بلند می‌کردند به یک جایی می‌توانستند اشاره کنند و به چیزی افتخار کنند؛ یعنی می‌توانستند کسی را به عنوان الگوی خودشان مطرح کنند و نشان دهند. ما نسلی بودیم که چنین افتخاری را داشتیم که امثال مرحوم هدی صابر، مرحوم آیت الله منتظری، مرحوم احمد قابل را دیدیم و این حسرت به دل ما نماند که این انگشت‌های اشاره بی ارجاع بماند. امیدوارم نسل بعد از ما هم وقتی بزرگ می‌شود با جامعه‌ای مواجه شود که بتواند به آن افتخار کند؛ نیروهای کارآمد، نیروهای قوی در جامعه ما چنان رشد کنند که بتوان به آنها افتخار کرد و طبیعتا خود آنها هم می‌توانند یکی از همان نیروهای افتخارآفرین باشند.

سید امیر طالقانی ـ پروژه فکری هدی رضا زاده صابر چه بود؟ در پاسخ به این سوال م یتوان به آثار و فعالیت‌های فکری و عملی وی اشاره کرد و از جمله به دو اثر فکری مهم او «هشت فراز و هزار نیاز » و (۰باب بگشا »مثال آورد و به تلاش‌های فکری وی در تاریخ و قرآن به عنوان پروژه فکری وی اشاره کرد. هرچند که صابر عمری نیافت تا آثار خود را به پختگی و کمال برساند و از جمله بتواند یک روش شناسی شفاف و منسجم برای نحوه رجوع خود به قرآن برسازد اما کوشش بی نظیر او در رسیدن به فهم نوین از هستی و کتاب بود که برخلاف مد روز سکولارمنش نبود و با روشنفکر بازی خانه نشین پرمدعا مرزبندی ذهنی و عملی داشت. 

اکنون مع الاسف در جامعه ایرانی رنگ امید، بی‌رنگیست و شرایط غامض و تودرتوی کنونی امید را میرانده و ریشه‌های یاسِ منبعثِ از مواجهه با عینیت در همه جا پاگرفته است. با نگاهی به وصیت نامه و همچنین آثار هدی صابر می‌توان گفت، صابر نه انسان را چنانچه فیلسوفان سیاسی چون ماکیاول و هابز و کارل اشمیت، شرور الطبع می‌دانستند، می‌فهمید، بلکه در تفسیر آیات ۳۱ تا ۴۰ سوره بقره حول آفرینش انسان، انسان را مجهز به کلمات و اسماء تغییر، واجد امکان برتراویدن در بستر افتان و خیزانِ صیرورت در بسترِ واقعیت و واجد امکان رستگاری و رهایی می‌داند و کلام دینی را از زیر بار انقیاد هر نوع دترمینیسم و برچسبی چُنانی رها می‌سازد.

جلال یوسفی ـ پذیرش خدا بدون تلاش برای فهم و تبیین رابطه انسان با او، او را به موجودی صرفا ذهنی تبدیل می‌کند که تاثیرش همواره در هاله‌ای از ابهام و تاریکی است. انسان‌ها به هنگام پذیرش هر مفهوم متافیزکی و یا هر مفهوم غیر محسوس و غیر مادی سعی در توجیه چرایی و تاثیر آن در زندگی خود دارند که خدا نیز از آن مستثنی نیست. البته از دیدگاه ادیان ابراهیمی پذیرش خدا امری فطری و همگانی است که برای شکوفایی و تکامل نیازمند آموزش است. علی‌رغم چنین گزاره عامی، هنگامی که به تاریخ این ادیان نگاه شود سراسر با یک تکثر روبرو هستیم. در این نوشتار می‌خواهیم به بیان مولف باب بگشا مرحوم شهید صابر در مورد رابطه انسان با خدا بپردازیم. و در پی آن با تبیین ارائه شده از جانب وی، مناجات حضرت علی(ع) در کوفه را مورد مطالعه قرار دهیم.

 تقی رحمانی – خدا خود را به میزان توان مخاطب می‌نمایاند. اما این خدا در [قرآن] به‌طورکلی و ساده، صفات و منش و رفتار و خواست و اراده خود را به مخاطب شناسانده و توضیح داده است.  البته آدمیان هم انتخاب می‌کنند، پس در مورد تلقی از خدا هم‌چنین می‌کنند. در کره ارض این نوع انسان است که خداوند را در خواسته‌های خود دچار تعدیل کرده است. بارها خداوند در قرآن به حال انسان تخفیف یا به حالی از نوع انسان رضایت داده است. به عبارتی به تعامل با انسان نشسته است. خدایی که خود را شناسانده، اما به دنبال انسان ایدئال است می‌خواهد به فرشتگان نشان دهد که چرا انسان را خلق کرده است.

 امیر طیرانی منبع : روزنامه شرق (۲۱ خرداد ۱۳۹۳) رجال لا تلهیهم تجاره ولا بیع عن ذکر الله واقامه الصلوه وایتاء الزکوه یخافون یوما تتقلب فیه القلوب والابصار (سوره مبارکه نور-۳۷) سه سال از مرگ ناباورانه هدی صابر گذشت. نه‌هنوز مرگ او را باور کرده‌ام و نه این اندازه به جان‌سختی خویش باور داشتم. آشنایی من با هدی به سال ۱۳۵۱ بازمی‌گردد؛ آنگاه که دانش‌آموز دوره اول دبیرستان بودیم و آخرین دیدار هم به سی‌ام فروردین ۹۰ به قبل از برگشتن او به «اوین» بازمی‌گشت. از آن پس؛ دیگر تنها چهره‌اش که به آرامی در تابوت خفته بود، برایم به یادگار مانده است و دیگر هیچ. هدی صابر را از ابتدای دهه۵۰ می‌شناختم. آن‌زمان که هنوز نه از انقلاب خبری …

هدی صابر؛ گشاینده باب ادامه مطلب

معرفی و ارزیابی اجمالی مباحث قرآنی شهید هدی صابر (باب بگشا)منبع: یادنامه‌ی دومین سالگرد شهادت  سلسله مباحث قرآنی شهید صابر که با عنوان ”باب بگشا“ ارائه می‌گردید، به دلیل نوآورانه بودن، گره‌گشا بودن در شرایط امروز جامعه‌ی ایران و عمق و روش پژوهشگرانه، شایستگی آن را دارد که در محافل فکری و قرآنی ایران مورد مطالعه و بررسی دقیق‌تر و جدی‌تر قرار گیرد. نوشتار پیش رو مروری است اجمالی بر سیر شکل‌گیری و روند این مباحث که با این امید عرضه می‌گردد که گامی کوچک برای شناساندن بهتر اهمیت و جایگاه این مباحث بردارد.    ۱. زمینه و زمانه بحث برای اینکه بتوان به تحلیل و معرفی بهتری از مباحث ”باب بگشا“ دست یافت، ضروری است که مروری داشته باشیم …

باب بگشا: طرحی نو در الهیات اجتماعی اسلام ادامه مطلب

مجموعه‌ی رنج‌ها بر شوریدگی‌اش افزوده بود ولی شوریده‌سری قوام یافته به امن ایمان. مجموعه‌ای از حفره‌ها و فقدان‌ها در جامعه ایران او را به جمع‌بندی کار تئوریک و آموزشی رسانده بود. این جمع‌بندی آقای صابر محصول سال‌ها نشست و برخاست با مجموعه‌های روشنفکران و به ویژه دانشجویان و انجمن‌های دانشجویی بود و از آنجا که دل در گرو به “می با جوان خوردن” داشت دستاوردها و انباشت‌های اندیشه‌ای خود را در آستانه‌ی آموزش به عرض نظر جوانان رساند و این خود یک نکته‌ی ظریف و مهم است».

    پیرامون ”خدا“ در سپهر اندیشه‌ی هدی صابر  منبع: یادنامه‌ی سالگشت پرواز شهید هدی صابر ـ ۲۱ خرداد ۱۳۹۱   اغراق نیست اگر بگویم بعد از شنیدن بخشی از سخنان شهید صابر در سلسله جلسات ”‌باب بگشا“‌ چقدر نگاه و زاویه دیدم نسبت به خدا تغییر پیدا کرد. و انصاف نیست اگر نگویم او چقدر در این تغییر سهیم بود. پس از سالها شاید اولین بار بود که اندکی می‌توانستم درک کنم ”‌از رگ گردن به ما نزدیک‌تر بودن“‌ به چه معناست. اینکه نگاه ما نسل جدید به خدایی که ما را آفریده چگونه است، از عوامل متعددی نشأت می‌گیرد که مهم‌ترین آن نظام آموزشی کشور ماست که خود این نظام آموزشی- اعم از کتاب‌های دینی و قرآن و …

خدای هدی ادامه مطلب

من رفیقم، رهگشایم، «باب بگشا»، نزد من آ مقدمه رفاقت،رهگشایی و دعوت او از بندگانش شناسنامه سلسله جلساتی است آغازیده در غروب رمضانی مصادف با شهریور ۸۷ در حسینیه ای نام آشنا و حامل تاریخی عظیم ”‌ارشاد“‌. در پی رابطه صاف‌دلانه، مستمر و استراتژیک با خدای بی غروبِ بی افول، جمعی به همت صابرنامی صابر در زیر یک سقف گرد آمدند. حضور افراد فراز و نشیب‌هایی داشت اما بعد از مدتی عده‌ای همراه همیشگی هم در بیش از ۷۰ نشست هفتگی شدند. باهم بودن‌هایی که با زندانی شدن بنیانگذار جلسات در تابستان ۸۹، پایانی ظاهری پذیرفت. اما او چنان بنیانی نهاده بود که هیچ گاه ادامه مسیر قائم به فرد نباشد. او بر اساس توشه گیری از سوره آل عمران …

بررسی فهرست‌وار سلسله‌نشست‌های «باب بگشا» ادامه مطلب

هادی عظیمی منبع: وب‌سایت جرس ـ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ خبرتلخ بود، تلخ تر از زمانه ی تلخ ما و تلخ تر از آنکه بغض را فرصت دهد و دل را توان بخشد. خبری تلخ از مردی ایستاده بر آرمانهایش که در روزگار ما کمیاب و بی نظیر ند. مردی که استقامت و مردانگی و عشق را تو امان در خود جای داده بود و جسم را توانایی تحمل این بار سنگین نبود،پس مظلومانه پرکشید و به دیدار معشوقی شتافت که مشتاق تر به وصلش بودوآنچه باقی ماند ؛تلاش وافر صابر در عرصه ی اندیشه وانباشت تجربه و معرفتی بود که امروز برای ما به یادگار مانده است. صابر در سالهای پایانی عمر خود دو یادگار زرّین برجای گذاشت که نتیجه …

رویکرد خلاقانه هدی صابر به قرآن ادامه مطلب