دسته‌بندی موضوعی

پنجاه سال برنامه‌ریزی

کتاب پنجاه سال برنامه‌ریزی اثر هدی صابر، شامل مقاله‌ها و گفتارهایی از مرحوم عزت‌الله سحابی، فیروز توفیق، علی‌اکبر معین‌فر، خداداد فرمانفرمائیان، هوشنگ شهیدی، فرشاد مومنی، کمال اطهاری و … درباره برنامه‌ریزی در ایران است. هدی صابر در کتاب پنجاه سال برنامه‌ریزی مجموعه‌ای از مقالات و گفتارهای پیشکسوتان حوزه برنامه‌ریزی در ایران را گردآوری کرده است. در تمام سالیان سال در ایران معاصر، تمام دغدغه روشنفکران ما، با هر زمینه فکری و دانش نظری که داشته اند اکثرا نقد حکومت و نقد سیاست آن هم به شکلی عقیم بوده است. هیچ روشنفکری درباره راه آهن، ساختار صنایع، جاده سازی، نحوه مدیریت مدارس، اساسا خود مقوله مدریت و برنامه ریزی، شیوه توسعه آموزش عالی توانمندسازی زنان، ساخت انحصاری بازارهای نوظهور، قوانین مدنی، نظام حقوقی و نظایر اینها سخن نگفته است. …

پنجاه سال برنامه‌ریزی ادامه مطلب

فروپاشی؛ نگاهی به درون رژیم شاه

“فروپاشی” به قلم “هدی صابر” اثری است قابل توجه که در آن نویسنده “نگاهی به درون رژیم شاه” انداخته و بدون توجه به گفته ها و عملکرد معارضین رژیم پهلوی، صرفا بر اساس مستندات و مدارک، بحران های داخلی و خارجی برجسته در مسیر “فروپاشی” این حکومت را زیر ذره بین قرار داده است. در ابتدای این اثر، مقدمه و توضیحاتی در باب بخش های مختلف کتاب و محتوای آن مطرح شده و سپس بخش نخست با نگاهی به وضعیت جهان در سال های موازی با حکومت پهلوی می پردازد. در این راستا “هدی صابر” نگاهی تحلیلی به دهه هفتاد میلادی و سپس جهت گیری های جدید ایالات متحده پس از جریانات واترگیت و جنگ ویتنام داشته است. در این …

فروپاشی؛ نگاهی به درون رژیم شاه ادامه مطلب

باب بگشا (۶)؛ دفتر ششم: تبیین-۵

دفتر ششم و پایانی مجموعه مباحث قرآنی شهید هدی صابر با عنوان «باب بگشا» در آستانه‌ی هشتمین سالگرد شهادت این اندیشمند ملی ـ مذهبی منتشر شد. این دفتر پنجمین و آخرین بخش از سطح «تبیین» را در بر می‌گیرد. پیش از این، دفترهای دوم تا پنجم از مباحث «باب‌بگشا» که اختصاص به چهار بخش از سطح تبیین داشته و در مجموع حاوی ۵۰ نشست و هشت مورد از «کارکردها و داشته‌های خدا» بود که طی نشست‌های پانزدهم تا شصت و چهارم «باب بگشا» ارائه شده‌اند، در اختیار علاقمندان قرار گرفته بود. هفت کارکرد و داشته‌ی طرح‌شده در نشست‌های پنجاه‌گانه‌ی دفترهای پیشین عبارت بودند از: خدای طراح ـ مهندس، خدای خالق، خدای صاحب دید استراتژیک، نگرش روندی و سامان مرحله‌ای، دید تاریخی و تحلیل تاریخی، خدای صاحب ایده، خدای منبع الهام، خدای منشاء عشق و امید.

هشت فراز، هزار نیاز (۶)؛ فراز چهارم: نهضت ملی شدن نفت

آخرین دفتر باقی‌مانده از مجموعه مباحث تاریخ شهید هدی صابر با عنوان «هشت فراز، هزار نیاز» که به بررسی و تحلیل نهضت ملی شدن نفت به رهبری مرحوم دکتر مصدق اختصاص دارد، در آستانه‌ی هشتمین سالگرد شهادت هدی صابر منتشر شد. این دفتر که حاوی ۱۰ نشست (نشست‌های سی و دوم تا چهل و یکم) از مجموعه مباحث «هشت فراز، هزار نیاز» است حاوی طرح بحث آغازین مرحوم مهندس عزت الله سحابی با عنوان «نهضت ملی، نیاز زمانه» و سخنرانی دکتر حبیب‌الله پیمان با عنوان «نهضت ملی، تداوم مشروطه‌خواهی» در نشست نخست است.

هشت فراز، هزار نیاز (۵)؛ فراز سوم: جنبش جنگل

««ما با شرافت زیسته‌ایم، با شرافت مراحل انقلابی را طی کرده‌ایم، و با شرافت خواهیم مرد.» این گزاره‌ی معروف سردارِ جنگل، میرزا کوچک‌خان است که در ذهن ما از بزرگان است. ما در ذهن با این‌ها زندگی می‌کنیم، می‌نشینیم، بر می‌خیزیم، با آنها جدل می‌کنیم، با آنها عروسی تاریخی برگزار می‌کنیم، با آنها مرثیه می‌کنیم، [و خلاصه] با آنها زندگی می‌کنیم. با این طیف [و] به یاد آرمان‌داران، باربرداران، گمنام‌سرداران و مشهورسرداران، که شاخص آنها در دوره‌ی خودش میرزا کوچک‌خان است، بحث امروز را شروع می‌کنیم.»

ویدئو: کارگاه آموزشی شورایاران

طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونت‌گاههای غیررسمی زاهدان  با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت هدی صابر از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. استان سیستان و بلوچستان، با داشتن بالاترین درصد بیکاری در میان استان‌های کشور و شهر زاهدان، با دارا بودن ۳۰ درصد جمعیت حاشیه‌نشین، به عنوان یکی از مراکز هدف بانک جهانی برای توسعه فقرزدایی، توانمندسازی و کارآفرینی انتخاب شد. ویدئویی که ملاحظه می‌فرمایید در چارچوب این طرح و مربوط به کارگاه آموزشی شورایاران است که مورخ ۷ اسفند ۱۳۸۸ در شیرآباد زاهدان توسط هدی صابر برگزار شده است. راهکارهای تعامل با جامعه محلی، اقدامات عملی شامل آموزش و بهسازی و امکان، نوع مواجهه، قابلیت مذاکره، کارکرد گزارش و پیش‌نیاز نگارش مجموعه عناوینی است که توسط شهید هدی صابر در این ویدئو حدودا یک ساعته مطرح شده است. این ویدئو علاوه بر ارزش تاریخی، واجد بار اموزشی نیز بوده و برای کسانی که مایل به تعامل با جوامع محلی هستند نکات آموزنده‌ی بسیاری دارد. 

طرح توسعه مهارت‏های پایه در سکونتگاه‌های غیر رسمی زاهدان

طرح توسعه مهارت‏های پایه در سکونتگاه‌های غیر رسمی زاهدان از خرداد ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. زنده‌یاد هدی صابر در این طرح مسئولیت مدیر طرح و ناظر پژوهشی را بر عهده داشت. با عروج شهادت‌گونه‌ی وی این طرح توسط همکاران پرتلاش پی گرفته شده و به سامان رسید و همچنان ثمرات آن در مناطق حاشیه‌نشین زاهدان ادامه دارد. آنچه در ادامه می‌آید متن کامل گزارش نهایی این طرح است که به همت همکاران طرح تدوین و به عنوان الگویی از یک فعالیت اجتماعی موفق و ثمربخش در اختیار پژوهشگران و فعالان اجتماعی قرار می‌گیرد.

ایران «ما» و ادبیات «رسمی»اش

هدی صابرـ در میانه‌ی دهه ۴۰ که در حیاط ایرانِ «ما» به رغم حاکمیت «آن‌ها» و سرکوب و سانسور سازمان‌یافته و انواع «پیش»گیری‌ها و نیز لمپنیسم هدایت‌شده در این گوشه و آن‌سئها، هم حیات بود، هم چشم‌انداز و دریچه‌های رو به افق، هم تولید مایه‌دار اندیشه، هم پرده‌پرده و لوحه‌لوحه محصول از فیلم و فیلمنامه و پیِس و صحنه و کلام آهنگین و رمان دلنشین و آوا و نوا و ترانه‌های اعتراض و هم حجب و حیای عمومی و هم گویش‌ها و نگاه‌های وزین و متین و «مهار»دار و هم آموزگاری‌های پرحکمت و پربار، منِ نوپا یک بار د اول دبستان و یک بار در سوم دبستان دو عتاب ویژه و شوک‌گونه شنیدم: اول‌بار در زمستان ۴۴ او با مشاهده یک پرچم ایران به عنوان روانداز بساط لبوفروش، چنان برآشفته به خانه وارد شد که ما در سکوت محض ناظر تخلیه‌ی بغض و تعصبش بودیم… 

دانشگاه: از وجد ملی تا حزن ملی

دانشگاه از وجد ملی به حزن ملی و از مدار ملی به جایگاه محلی نقل مکان شدَست و اسباب کشیدَست. دانشجو نیز خسته سَت و دلزدَست و نگاه به بیرون است و این هر دو، مسئله‌ای ملی است. چنان چه یک مسئله ملی اصلی تر و تاریخی تر در این میهن حل شده بود و احزاب و نیروهائی صاحب مکان و امکان، امنیت دار و حقوق دار در عالم “واقع” وجود داشتند، دانشگاه نیز در حد و جایگاه خویش واقع و ظاهر می‌شد. حال که این چنین نیست، دانشگاه به عنوان وجدان بیدار جامعه ایران که در کما باشد، چه شود.

مثنوی مولانا و سرّ نو به نو شدن جهان

در گنجینه ملی شعر ایران ما، منظومه‌ای است پر تشعشع که به همراه صفت “معنوی”، موصوف “مثنوی” را حامل است. و مثنوی معنوی نیز با اتصال به نام مولای بلخ، خود کوته عبارت سه عنصرۀ آهنگین و دلنشینی را بر طاقچۀ بصر و نظر قرار می‌دهد: مثنویِ معنویِ مولوی. اگر نِی را سازِ سوز بشناسیم، مثنوی من نامه یا گفتِ درونیِ سوزناک مولانا با مخاطب است. نی پاشنده هم “حرف” است و هم “درد”. زانجا که درد و حرف‌های صاحب مثنوی، در سال‌های پختگی او- پنجاه و پنج تا شصت سالگی- تصنیف شده است، مثنوی را به پالوده‌ای برگرفته از درد و حرف‌های پخته و برشته بدل کرده و مردمانی را نسل به نسل به همراه مصنّف اش، نالان کرده است:

هشت فراز، هزار نیاز (۴)؛ فراز دوم: انقلاب مشروطه (۲)

بخش دوم از فراز مشروطه «هشت فراز، هزار نیاز» مقارن با هفتمین سالگرد شهادت هدی صابر منتشر شد. این بخش حاوی نشست‌های شانزدهم تا بیست و چهارم این مباحث است که سرفصل‌های روایت فراز، آغازگران، رهبران و دست‌اندرکارانتشکیلات، ایدئولوژی، استراتژی، برد اجتماعی، دستاوردئها و ناکامی‌ها و جمع‌بندی فراز را در بر دارد. بخش اول این فراز سال گذشته و مقارن با ششمین سالگرد هدی صابر در اختیار علاقمندان قرار گرفته بود. در مقدمه این فراز می‌خوانیم: 

باب بگشا (۵)؛ دفتر پنجم:تبیین-۴

دفتر پنجم از سلسله مباحث باب بگشا حاوی ۱۶ نشست بعدی (نشست‌های چهل و هفتم تا شصت و چهارم) و دو داشته و کارکرد دیگر خدا مطابق صورت‌بندی هدی صابر است: خدای منبع الهام و خدای منشأ عشق و امید. مشخصه‌ی این دفتر به لحاظ شرایط اجتماعی طرح، نخست، مقارن شدن اولین نشست این دفتر با فردای درگذشت و وداع تاریخی ملت ایران با مرحوم آقای منتظری است که تحلیلی موجز از شهید صابر در ابتدای نشست چهل و هفتم در این زمینه را در پی داشته است؛ و دوم، فرونشستن موج اولیه‌ی جنبش اعتراضی سال ۱۳۸۸ و فاصله گرفتن از تلاطم‌های ۸ ماهه‌ی خرداد تا دی ۱۳۸۸ جامعه‌ی ایران است.

خروج از چنبره تاریخی مشارکت‌گریزی ایرانیان

آیا ایرانیان به‌صورت تاریخی مشارکت‌گریز بوده‌اند و اهل کار جمعی نبوده‌اند؟ با فرض وجود شواهدی در تأیید این پرسش، علل تاریخی و اجتماعی مشارکت‌گریزی ایرانیان و راهکار برون‌رفت از این وضعیت چیست؟ این پرسش‌های کلیدی در گفت‌وگوی زنده‌یاد هدی صابر با دکتر پرویز پیران، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، در چارچوب پژوهش «گذری بر پیشینه و موقعیت نهادهای خدمت‌رسان در عرصه حمایتی»، مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند. پیران وفق یافته‌های پژوهشی خود بر این باور است که فرد ایرانی در عرصه‌های غیررسمی، مذهبی، خانوادگی و عشیره‌ای «مشارکت‌جو» و «دیگرخواه» است، اما در عرصه‌های مدنی،‌ رسمی، مشاع عمومی و شهری، «غیرمشارکت‌جو» و «خودخواه» است. وی در توضیح عوامل شکل‌گیری زمینه‌های تاریخی غیرمشارکتی در ایران، در سطح کلان به استبداد ایرانی اشاره می‌کند. 

بازپروری بر محور پرهیزمداری و ایمان‌مداری

در پژوهش «گذری بر پیشینه و موقعیت نهادهای خدمت‌رسان در عرصه حمایتی» که با مدیریت زنده‌یاد هدی صابر انجام‌گرفته، ظرفیت‌ها و سازوکارهای بومی نهادهای حمایتی در ایران مورد بررسی قرار گرفته‌اند. مصاحبه پیش رو از مجموعه این طرح پژوهشی است که در سال ۱۳۸۴ انجام گرفته است. گرچه بسیاری از اعداد و آمارهای ارائه‌شده در این مصاحبه مربوط به آن سال بوده و اکنون تازگی ندارد، اما اولاً بیانگر یک فکت در گذشته نزدیک‌دست (حدود دوازده سال پیش) ایران است و ثانیاً مصاحبه بیانگر روندها و سازوکارهایی است که همچنان معتبر بوده و گذر زمان ده‌ساله تأثیر چندانی بر آن‌ها ندارد. عباس دیلمی‌زاده مدیرعامل جمعیت خیریه تولد دوباره و کارشناس حوزه اعتیاد است.

باب بگشا (۴)؛ دفتر چهارم: تبیین ـ ۳

چهارمین دفتر از سلسله مباحث «باب بگشا»ی شهید صابر مقارن با ششمین سالگرد شهادت وی منتشر شد. چهارمین دفتر از این مجموعه ذیل عنوان «تبیین ـ ۳» ارائه می‌شود که مشتمل بر هشت نشست و حاوی بحث و بررسی شهید هدی صابر حول یک داشته و کارکرد خدا در طرح «باب‌بگشا» است: «خدای صاحب ایده» که مربوط به توان ایده پردازی خداوند است و در هفت نشست طرح شده، به‌ضمیمه‌ی یک نشست که حاوی ارائه‌های مشارکت‌کنندگان است. دفتر پیش رو، درواقع سومین بخش از سطح «تبیین» را در بر می‌گیرد.

هشت فراز، هزار نیاز (۳)؛ فراز دوم: انقلاب مشروطه (۱)

مقارن با ششمین سالگرد شهادت هدی صابر، دفتر دیگری از مجموعه‌ی «هشت فراز، هزار نیاز» منتشر شد. این دفتر که مربوط به بخش اول فراز انقلاب مشروطه است، حاوی شش نشست آغازین از مجموعه ۱۵ نشست این فراز است. نشست اول حاوی سخنرانی مهندس عزت الله سحابی با عنوان «تولد مفهوم ملت» و سخنرانی دکتر رضا رییس طوسی با عنوان «نگاهی به زمینه های اقتصادی انقلاب مشروطه» است. عناوین پنج نشست بعدی که حاوی سخنرانی هدی صابر است، به ترتیب عبارتست از: فضای بین الملل، غوغای جهان، فضای داخلی، رخ به رخی، زمینه های انقلاب مشروطه. در مقدمه‌ی این دفتر به قلم «جمعی از شاگردان شهید هدی صابر» آمده است:

پر یادگار

آنچه در پی می‌آید، سروده‌ای است از شهیبد هدی صابر با الهام از نام و یاد شهید محمد حنیف‌نژاد ـ از بنیانگذاران سازمان مجاهدین. این سروده شرح آشنایی شورانگیز هدی صابر با حنیف‌نژاد است. حنیف‌نژاد در سال ۱۳۱۸ در تبریز متولد شد. وی دانش‌آموخته رشته مهندسی کشاورزی بود. حنیف‌نژاد در جریانات دانشجویی سالهای ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۲ در جبهه ملی و نهضت آزادی فعال بود و در بهمن ۱۳۴۱ و پس از حملهٔ کماندوهای شاه به دانشگاه دستگیر شد و به زندان افتاد. حنیف نژاد و اعضای اولیه سازمان مجاهدین خلق در راستای استخراج پاسخهای نو برای مسائل کهنه و نو از دل اسلام و از این راه دستیابی به قرائتی نو و پوینده از اسلام و تدوین و ارائه آن تلاش بسیار کردند و می‌کوشیدند تا از دل تاریخ تشیع مشی مبارزه را متناسب با روزگار نو پیدا کنند. وی به همراه سعید محسن و علی‌اصغر بدیع‌زادگان از محضر مهندس بازرگان، آیت‌الله طالقانی و دکتر سحابی نخستین درسهای اسلامِ سازگار با عصر نو و پاسخگو به مسائل نو را آموختند. حنیف نژاد و یارانش قرائتی تازه از اسلام عرضه کردند که متفاوت از قرائت حوزه‌های علمیه بود. شهید صابر در بازخوانی فرازهای تاریخ مبارزاتی معاصر ایران به نقش جنبش چریکی و سازمان مجاهدین بنیانگذار در شکستن فضای خفقان رژیم استبدادی شاه اشاره کرده است… 

خرمشهر؛ توسعه و ربع قرن… …؟ !

هدی صابر ـ ادای دین ملی به خرمشهر به هیچ روی در سطح برگزاری مراسم احساسی سالی یک بار در سوم خرداد نیست، شهر سامان از کف داده، بس فراتر از ارج گذاری‌های حسی و لفظی سالانه نیاز به احیاء و بازیافت جایگاه در خور خویش در اقتصاد ملی دارد. به طور قطع این احیاء با روندها و رویه‌های بیست و پنج سال گذشته امکان‌پذیر نیست و نیازمند نگاه راهبردی، مطالعه آمایشی، طراحی‌های کارشناسی و مدیریت مالی و اجرایی کارآمد است.

هشت فراز، هزار نیاز (۷): فراز پنجم: جنبش ۴۲-۳۹

دفتر دیگری از مجموعه مباحث تاریخ معاصر ایران شهید صابر (هشت فراز، هزار نیاز) مقارن با پنجمین سالگرد شهید صابر منتشر شد. این دفتر که به فراز مبارزاتی ۴۲-۳۹ اختصاص دارد حاوی نشست‌های چهل و دوم تا چهل و هشتم مباحث «هشت فراز، هزار نیاز» است. در نشست نخستین این مجموعه زنده‌یاد مهندس عزت‌الله سحابی و مهندس لطف‌الله میثمی سخنرانی کرده‌اند. شش نشست بعدی نیز به تحلیل هدی صابر از این فراز مبارزاتی ذیل محورهای بیست‌گانه‌ی مباحث هشت فراز اختصاص دارد. لازم به ذکر است که مجموعه نشست‌های هشت فراز، هزار نیاز، مشتمل بر مباحث تاریخ شهید صابر است. این مباحث در قالب ۷۵ نشست منظم در طی دی‌ماه ۱۳۸۵ تا آبان ۱۳۸۷ در حسینیه‌ی ارشاد برگزار شد. 

باب بگشا (۳)؛ دفتر سوم: تبیین ـ ۲

سومین دفتر از سلسله مباحث «باب بگشا» مقارن با پنجمین سالگرد شهید هدی صابر منتشر شد. این دفتر ذیل عنوان «تبیین ـ ۲» ارائه شده که مشتمل بر یازده نشست و حاوی بحث و بررسی شهید هدی صابر حول دو داشته و کارکرد خدا در طرح «باب‌بگشا» است: «نگرش روندی و سامان مرحله‌ای» که مربوط به توان مرحله‌ّبندی خداوند است و در دو نشست طرح شده است؛ «خدای صاحب دید تاریخی ـ تحلیل تاریخی» که همان‌گونه که از نامش پیداست به واکاوی اهمیت بینش و نگرش تاریخی به‌عنوان یکی دیگر از داشته‌های خدا می‌پردازد و در هشت نشست مورد بحث قرار گرفته است. 

اسکرول به بالا