هدی صابر ـ ادای دین ملی به خرمشهر به هیچ روی در سطح برگزاری مراسم احساسی سالی یک بار در سوم خرداد نیست، شهر سامان از کف داده، بس فراتر از ارج گذاریهای حسی و لفظی سالانه نیاز به احیاء و بازیافت جایگاه در خور خویش در اقتصاد ملی دارد. به طور قطع این احیاء با روندها و رویههای بیست و پنج سال گذشته امکانپذیر نیست و نیازمند نگاه راهبردی، مطالعه آمایشی، طراحیهای کارشناسی و مدیریت مالی و اجرایی کارآمد است.
دفتر دیگری از مجموعه مباحث تاریخ معاصر ایران شهید صابر (هشت فراز، هزار نیاز) مقارن با پنجمین سالگرد شهید صابر منتشر شد. این دفتر که به فراز مبارزاتی ۴۲-۳۹ اختصاص دارد حاوی نشستهای چهل و دوم تا چهل و هشتم مباحث «هشت فراز، هزار نیاز» است. در نشست نخستین این مجموعه زندهیاد مهندس عزتالله سحابی و مهندس لطفالله میثمی سخنرانی کردهاند. شش نشست بعدی نیز به تحلیل هدی صابر از این فراز مبارزاتی ذیل محورهای بیستگانهی مباحث هشت فراز اختصاص دارد. لازم به ذکر است که مجموعه نشستهای هشت فراز، هزار نیاز، مشتمل بر مباحث تاریخ شهید صابر است. این مباحث در قالب ۷۵ نشست منظم در طی دیماه ۱۳۸۵ تا آبان ۱۳۸۷ در حسینیهی ارشاد برگزار شد.
سومین دفتر از سلسله مباحث «باب بگشا» مقارن با پنجمین سالگرد شهید هدی صابر منتشر شد. این دفتر ذیل عنوان «تبیین ـ ۲» ارائه شده که مشتمل بر یازده نشست و حاوی بحث و بررسی شهید هدی صابر حول دو داشته و کارکرد خدا در طرح «باببگشا» است: «نگرش روندی و سامان مرحلهای» که مربوط به توان مرحلهّبندی خداوند است و در دو نشست طرح شده است؛ «خدای صاحب دید تاریخی ـ تحلیل تاریخی» که همانگونه که از نامش پیداست به واکاوی اهمیت بینش و نگرش تاریخی بهعنوان یکی دیگر از داشتههای خدا میپردازد و در هشت نشست مورد بحث قرار گرفته است.
فعالیت دیگر ما کمک رسانی به ایتام شمیران بود. در آن زمان بچههای یتیم و خانوادههای بیسرپرست و نیازمند، شناسایی و مورد حمایت قرار میگرفتند. در دهههای قبل از انقلاب شمیرانات مانند امروز نبود و ساکنان این منطقه در سرمای زمستان در شرایط بسیار ناگواری به سر میبردند. در آن زمان ما، مایحتاج مورد نیاز این خانوادهها را تهیه میکردیم و به دور از چشم فرزندان خانواده در اختیار خانوارها قرار میدادیم……
انجمن امام زمان(ع) حدود سال ۱۳۴۹ تشکیل شده است. فکر میکنم در همان سال هم به ثبت رسیده است. آن زمان حاجآقا مهدی مظاهری که از روحانیون شناخته شده اصفهان هستند و در امور خیریه و ایجاد مؤسسات خیریه بسیار فعال هستند، به مشهد سفر کرده بودند. آنجا با مؤسسهای بنام امام علی یا امیرالمؤمنین که در زمینه ایتام فعالیت میکرده، آشنا میشوند. در ماه رمضان آن سال، وقتی در مسجد کازرونی واقع در خیابان عباسآباد اصفهان منبر رفته بودند چنین مطرح میکنند که قصد دارند مؤسسه مشابهی تشکیل دهند…..
ما علاقمند بودیم کاری مفید انجام دهیم. من چون مدتی را در کودکستان کار میکردم، علاقمند بودم که در ارتباط با کودکان، کاری جدی انجام دهم. در آن زمان من بسیار جوان بودم و تجربه اینگونه مسائل را نداشتم. ما با یکی از دوستانمان که کمی از ما بزرگتر و مجربتر بود تصمیم گرفتیم که به شیرخوارگاه دولتی برویم….
طرح پژوهشی «پیشینه و سازوکارهای نهادهای تامینی و حمایتی در ایران» که پس از انعقاد قرارداد میان «موسسهی عالی پژوهش تامین اجتماعی» و «خانهی پژوهش نواندیش» به اجرا گذاشته شد، با سپری شدن دورهی زمانی پنجماهه ـ از نیمهی آذرماه ۱۳۸۴ تا نیمهی اردیبهشتماه ۱۳۸۵ ـ به پایان رسیده است. علاوه بر مصاحبههای مذکور، تحقیقات تاریخی، وقفنامهها و … نیز برای انجام این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتهاند.
پایان دوره اصلاحات، آغاز دوره جدیدی در حیات فکری و سیاسی ایران بود؛ دورانی که به نظر میرسید تلاشها برای اصلاح، نافرجام مانده و جامعه با حس انسداد و سرخوردگی مواجه بود. طبعاً آغاز دوران نو، ضرورت داشتن تحلیل جدید از شرایط و روش برونرفت از بنبستها را پیش روی مینهد. هدی صابر در متن پیش رو ـ که برای نخست بار در «ایران فردا» منتشر میشود ـ با اشاره به تغییر سرفصلی تاریخی در جامعه ایران در میانه دهه هشتاد، از ضرورت رابطه مستمر و استراتژیک با خدا برای عبور از این شرایط سخن گفته است. بحثی که این روشنفکر مذهبی در متن پیشرو مطرح میکند، بعدها به شکل تفصیلی در قالب مباحث «باب بگشا: ضرورت رابطه مستمر، استراتژیک، صافدلانه و همهگاهی با خدا» در حسینیه ارشاد (شهریور ۱۳۸۷ تا مرداد ۱۳۸۹) پی گرفته شد.
آنچه در ادامه میخوانیم سخنرانی هدی صابر در مراسم سیامین سالگرد شهادت دکتر علی شریعتی در حسینیه ارشاد (خرداد ۱۳۸۶) است که به موضوع ادبیات دگرگونی شریعتی پرداخته است. با توجه به فرارسیدن سالگرد شهادت دکتر شریعتی، انتشار متن مکتوب این سخنرانی نخستبار توسط وبسایت «در فیروزهای» صورت می گیرد:«هر عنصر نو ورود به عرصه اندیشه و تفکر، هم زمانی گریزناپذیری را پیشاروی خود دارد. حضور و نمایانی، هم زمان است با موضعگیری و اثرگذاری. بیموضعی تقریبا ناممکن. انسان نوورود به عرصه و پهنهی اندیشه و تفکر و ایده، در برابر چهار راهی طبیعی قرار دارد: چهارراه «چه کنم». اول راه، دفاع و حفاظت از وضع موجود. دوم راه، بیاعتنایی به وضع موجود. سوم راه، تفسیر وضع موجود و چهارم راه، تغییر وضع موجود …».
کتابچه جیبی «جامهدان پر و پیمان» مشتمل بر متن سه سخنرانی از هدی صابر درباره امام حسین و عاشورا منتشر شد. هر سه سخنرانی در ماه محرم و در سالهای ۱۳۸۶، ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ انجام گرفتهاند. سخنرانی نخست با عنوان «جامهدان پر و پیمان» در تاریخ ۷ بهمن ۱۳۸۶ در منزل آقای طاهر احمدزاده در مشهد انجام شده است. این مراسم به همت جمعی از انجمنهای اسلامی دانشگاههای شرق کشور و با مشارکت جمعی از اعضای شعبهی خراسان سازمان دانش آموختگان ایران اسلامی ادوار تحکیم وحدت در تاریخ ۶-۴ بهمن (۱۷-۱۵ محرم) در مشهد برگزار شد و طی آن علاوه بر آقای طاهر احمدزاده، مرحوم احمد قابل، آقای حامد علوی، استاد احمد طهماسبی، شهید هدی صابر و آقای تقی رحمانی نیز به ایراد سخنرانی پرداختند.
درس عاشورا برای ما این است. خدا در مقام آموزش است و ما را آموزشی کرده. ما میتوانیم آموزش بگیریم و آموزش بدهیم. آموزش عاشورا، دینامیسم سهگانه است. خدای سر طاقچه جریانهای روشنفکری مذهبی، خدای کهکشانهای جمهوری اسلامی، خدایی نیست که با ما در این میدانها بیاید. چرا ما ایده دورانی نداریم؟ چرا نمیتوانیم تاثیرگذار باشیم؟ چرا نمیتوانیم کسی را بیانگیزانیم؟ چرا نمیتوانیم خودمان را برانگیزیم؟ علتش این است که ارتباط ما با آن سر اصلی مثلث، ارتباط حداقلی است. نمیشود با یک خدای حداقلی، پروژهی حداکثری پیش برد. خدا هم برای خودش وزنی دارد. سبک نیست که با تخیلات ما در پروژهها بیاید. با برنامه، استراتژی، تئوری و انسجام ما در پروژهها و پروسههایمان میآید. اگر نمیآید، [به خاطر این است که] ما در انسجام، سازماندهی و تئوری مشکل داریم. عاشورا، دینامسیم سهسر است؛ دینامیسم فرد؛ حسین. دینامیسم هستی و تاریخ. و دینامیسم «او».
فراز اصلاحات، آخرین فراز بررسی شده در مجموعه مباحث شهید صابر با عنوان «هشت فراز هزار نیاز»، در مجموع سه نشست را در بر دارد و به لحاظ کمیت نشستها، مختصرترین فراز میباشد. در نخستین نشست، مطابق معمول دیگر فرازها ابتدا مرحوم مهندس سحابی بحث آغازینی را پیرامون «اهمیت تاریخی دورهی اصلاحات» مطرح میکنند و پس از ایشان دکتر هاشم آقاجری به طرح بحثی تحت عنوان «دوم خرداد به مثابه یک جنبش» پرداختهاند. مباحث شهید صابر که در دو نشست بعدی آمده در سه محور «شرایطشناسی»، «روایت فراز» و «فرجام فراز» طرح شدهاند. تاریخ برگزاری این نشستها، تیر و مرداد ۱۳۸۷ بوده است.
در سومین سالروز شهادت هدی صابر، واپسین نامه نگاشته شده از جانب وی برای اعضای خانواده که تبیین دلایل اعتصاب، جهت گیری و استراتژی آن است. صابر در این نامه تصریح می کند که «قصد قهرمانی و درگیری ندارم، اعتصاب فقط یک اعتراض است. حالم بسیار خوب است، نگران من نباشید. چپروی نمیکنم». متن کامل این نامه به همراه دست نوشته آن در ادامه می آید:
آنچه در پی میآید گزارش میانی یکی از پژوهشهای صورتگرفته توسط خانهی نواندیش به سرپرستی شهید هدی صابر است. این پژوهش که در سال ۱۳۸۵-۱۳۸۴ صورت گرفته، به موضوع «نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)» اختصاص دارد. در انجام این پژوهش ۶۰ مصاحبه با اساتید و پژوهشگران عرصه تاریخ اجتماعی ایران، بانیان و مدیران نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)، مدیران دستگاههای اجرایی عرصه تامین و حمایت، مدیران سازمان اوقاف و صاحب نظران مبانی فقهی-حقوقی وقف انجام شده است. متن این گزارش را در ادامه میخوانیم.
مجموعه مباحث «دوسده تکاپوی توسعه در ایران» هدی صابر از آبان ۱۳۸۶ تا خرداد ۱۳۸۷ در اصفهان و به میزبانی جبهه مشارکت ایران اسلامی ارائه شده و سیزده نشست را در بر میگیرد و موضوع آن ارزیابی تحلیلی ـ تاریخی توسعه در جامعهی ایران طی دو سدهی اخیر است. در هر یک از این نشستها یکی از دورههای تاریخی دو سدهی اخیر ایران مورد بحث وبررسی قرار گرفتهاند که این دورههای تاریخی به ترتیب عبارتند از: پیش از مشروطه، مشروطه، سلطنت رضاشاه(۱۳۰۴-۱۳۲۰)، نهضت ملی شدن نفت(۱۳۳۰-۱۳۳۲)، از کودتا تا شوک نفتی(۱۳۳۲-۱۳۵۲)، از شوک نفتی تا انقلاب (۱۳۵۲-۱۳۵۷)، انقلاب ۵۷، جنگ، صلح، اصلاحات، آینده. عناوین سیزده نشست مذکور نیز به ترتیب عبارتند از: «کلیات، چارچوب، روش»، «تکاپوهای سه صدراعظم عصرقجر (قائم …
علاقه هدی به فوتبال در کودکی و نوجوانی باعث شد تا علاوه بر بازی، کلکسیونی از عکسهای تیمها و فوتبالیستها را گردآوری کند. دقت نظر و نظم دیرینه و نگاه تاریخی او با نگارش زیرنویسهایی به خط خود در اکثر عکسها، علاقمندان به فوتبال را به سالهای شروع تاریخ شکلگیری باشگاهها در فوتبال ایران میبرد و به نزدیکیهای امروز میرساند. پژوهش وی نیز با عنوان «بسترهای پرورنده و عوامل سازنده در فوتبال ایران» کمک کرد تا عکسهای خود را کامل کند. یادگاری است از او که در نزدیکی بدرقه تیم ملی به جام جهانی۲۰۱۴ برزیل تقدیم دوستداران فوتبال میشود. از تصویر دروازهای که توپ از آن عبور کرد و بر زمین پایتخت بوسه زد تا تیم باشگاهی «کلوپ ایران» در سال ۱۲۹۹ و اعزام تیم منتخب ایران به «بادکوبه» در سال ۱۳۰۴ به عنوان اولین سفر ورزشی یک گروه ایرانی به خارج از مرزهای کشور.
متن زیر برگرفته از یکی از درسگفتارهایی است که هدیصابر در ارتباط با فراز مبارزاتی مشروطه در ۲۶ تیرماه ۱۳۸۶، در ذیل سلسله نشستهای «هشت فراز، هزار نیاز» که در حسینیه ارشاد برگزار میشد، ارائه کرده است. در این سلسله نشستها هشت فراز مبارزاتی تاریخ معاصر ایران از جنبش تنباکو تا جنبش اصلاحات در محورهای موضوعی متعدد مورد بررسی قرار میگرفت که به مناسبت سالگرد صدور فرمان مشروطیت، محور دستاوردهای انقلاب مشروطه تقدیم میشود. این متن در شماره ۸۰ نشریه چشم انداز ایران (مرداد ۱۳۹۲) منتشر شده است.
معرفی کتاب به نقل از مقدمه به نام رفیق رهگشا هشت فراز، هزار نیاز عنوان سلسله آموزشهایی است که توسط هدی صابر با هدف «نقبی به گذشتههای تاریخی و تسطیح معبری به سمت حال» از آذرماه ۱۳۸۵ تا آبان ۱۳۸۷ در حسینیه ارشاد برگزار شد. دغدغههای او برای ایرانِ فردا او را به این سمت سوق داد که در ۷۵ نشست، علاقمندان را برای هماندیشی و درسآموزی از تاریخ گرد هم آورد تا برگهای تاریخ سدهی اخیر را به قصد «غبارروبی از گذشتهها، شفافسازیها، تجربهاندوزیها و عبرتآموزیها» با هم ورق زنند. تا کنون دو دفتر از این نشستها تحت عنوان پیش از آغاز و فراز تنباکو انتشار یافته است. قرار بر این است که این فرازها سلسلهوار و مطابق با …
هشت فراز، هزار نیاز (۸)؛ فراز ششم: مبارزات دهه ۵۰-۴۰ ادامه مطلب
معرفی کتاب به نقل از مقدمه به نام رفیق رهگشا هشت فراز، هزار نیاز عنوان سلسله آموزشهایی است که توسط هدی صابر با هدف «نقبی به گذشتههای تاریخی و تسطیح معبری به سمت حال» از آذرماه ۱۳۸۵ تا آبان ۱۳۸۷ در حسینیه ارشاد برگزار شد. دغدغههای او برای ایرانِ فردا او را به این سمت سوق داد که در ۷۵ نشست، علاقمندان را برای هماندیشی و درسآموزی از تاریخ گرد هم آورد تا برگهای تاریخ سدهی اخیر را به قصد «غبارروبی از گذشتهها، شفافسازیها، تجربهاندوزیها و عبرتآموزیها» با هم ورق زنند. تا کنون دو دفتر از این نشستها تحت عنوان پیش از آغاز و فراز تنباکو انتشار یافته است. قرار بر این است که این فرازها سلسلهوار و مطابق با …
معرفی کتاب به نقل از مقدمه «من رفیقم، رهگشایم، «باب بگشا»، نزد من آ» مجموعه مباحث «باب بگشا» با زیرعنوان «ضرورت رابطهی صافدلانه، مستمر، همهگاهی و استراتژیک با خدا»، از جمله آثار متاخر حیات شهید هدی صابر است که طی سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ در حسینیهی ارشاد در جمع علاقمندان و دانشجویان ارائه شده و در واقع محصول دوران پختگی فکری ایشان است. این مباحث که به عنوان مباحث قرآنی هدی صابر نیز شناخته میشوند، در جستجوی بینش و روشی برای وارد کردن خدا در پروسههای فردی و اجتماعی انسان است. هرچند قرآن ـ کتاب آخر ـ منبع اصلی مورد ارجاع در این مباحث بود، اما هدی صابر در طی این نشستها، همواره سه متن هستی، تاریخ و انسان را …