طرح توسعه مهارت‌ها و کارآفرینی زاهدان
عنوان کامل این طرح، طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونتگاههای غیررسمی زاهدان می‌باشد که با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت هدی صابر از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. در این مجموعه، مقالات و یادداشت‌هایی که در معرفی و توضیح ابعاد گوناگون این طرح نگاشته و منتشر شده‌اند را گردآوری کرده‌ایم.
سیدحسین موسوی - مدت‌هاست که رویکردهای هویت اندیش به جنگ یکدیگر می‌روند. مدت‌هاست بحث بر سر این است که دولت رفاه برقرار باشد یا نیروهای نئولیبرال می‌توانند دست نامرئی آدام اسمیت را بار دیگر از کت جادویی درآورند و پیام‌آور خروج از بیچارگی جمعی باشند. هویت‌اندیشان گویی در دایره‌ی بحث‌های بی‌مابه‌ازا گیر افتاده‌اند. امروزه دیگر به‌وضوح روشن شده که علی‌رغم اختلاف‌ها و تفاوت‌های بسیار، اما کشورها عمدتاً از ظرفیت‌های توأمان بازار، دولت و جامعه محلی برای توسعه ملی بهره می‌جویند. امروزه چنین به نظر می‌رسد که نیروهای سوسیالیست دست‌کم به میزان معتنابهی به لیبرالیسم سیاسی باور دارند و لیبرال‌هایی نظیر والزر و رالز به خاطر علقه‌های جماعت‌گرایانه و درک جامعه به‌مثابه کلیت و عطف توجه به نابرابری‌های فزاینده، از رویکردهای برابری‌طلبانه سخن می‌گویند.
طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونتگاههای غیررسمی زاهدان با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت هدی صابر از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. استان سیستان و بلوچستان، با داشتن بالاترین درصد بیکاری در میان استان‌های کشور و شهر زاهدان، با دارا بودن ۳۰ درصد جمعیت حاشیه‌نشین، به عنوان یکی از مراکز هدف بانک جهانی برای توسعه فقرزدایی، توانمندسازی و کارآفرینی انتخاب شد. ویدئویی که ملاحظه می‌فرمایید در چارچوب این طرح و مربوط به کارگاه آموزشی شورایاران است که مورخ 7 اسفند 1388 در شیرآباد زاهدان توسط هدی صابر برگزار شده است. راهکارهای تعامل با جامعه محلی، اقدامات عملی شامل آموزش و بهسازی و امکان، نوع مواجهه، قابلیت مذاکره، کارکرد گزارش و پیش‌نیاز نگارش مجموعه عناوینی است که توسط شهید هدی صابر در این ویدئو حدودا یک ساعته مطرح شده است. این ویدئو علاوه بر ارزش تاریخی، واجد بار اموزشی نیز بوده و برای کسانی که مایل به تعامل با جوامع محلی هستند نکات آموزنده‌ی بسیاری دارد.
طرح توسعه مهارت‌های پایه در سكونتگاه‌هاي غير رسمي زاهدان از خرداد ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. زنده‌یاد هدی صابر در این طرح مسئولیت مدیر طرح و ناظر پژوهشی را بر عهده داشت. با عروج شهادت‌گونه‌ی وی این طرح توسط همکاران پرتلاش پی گرفته شده و به سامان رسید و همچنان ثمرات آن در مناطق حاشیه‌نشین زاهدان ادامه دارد. آنچه در ادامه می‌آید متن کامل گزارش نهایی این طرح است که به همت همکاران طرح تدوین و به عنوان الگویی از یک فعالیت اجتماعی موفق و ثمربخش در اختیار پژوهشگران و فعالان اجتماعی قرار می‌گیرد.
ایران سرزمین «جنایت بدون مکافات» است و «خدمت با چشمداشت». در مناطق محروم اما؛ این دوخصیصه با شدت بیشتری خود می‌نمایاند. درکردستان، بلوچستان و ... مثال‌ها و نمونه‌های زیادی از این دو امر تراژیک را می‌توان نشان داد. مناطق اقلیت‌نشین (اقلیت قومی و مذهبی؛ هم چون کرد و بلوچ و عرب؛ سنی و...) معمولا تحت ستمی مضاعف‌اند؛ ستمی که بر همه مردم این سرزمین از سوی حاکمان و صاحبان زر و زور و تزویر رفته و می‌رود و ستمی خاص آن سرزمین، آن قوم و آن مذهب؛ به خاطر قومیت و مذهب‌شان و به خاطر دورافتادگی و پیرامونی بودن‌شان نسبت به مرکز کشور.
فیروزه صابر از تجربه هدی صابر در ”طرح توسعه مهارت‌های پایه در حاشیه‌نشین‌های زاهدان“ می‌گوید*
به نام خدا و باسلام خدمت همه دوستان و به یاد آقای مهندس (سحابی)، هاله و هدی و همه کسانی که جایشان خالی است و به قول هدی، کسانی که خرداد را کیفی کردند. وقتی دوستان من را دعوت کردند تا در اینجا یادی از هدی داشته باشم، فکر کردم خوب است که وجه اجتماعی هدی مطرح شود. چون هدی چند وَجهه بود، وجه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی داشت و وجه اجتماعی‌اش در سال‌های آخر عمرش خیلی پررنگ شده بود. فکر کردم یکی از تجربه‌های خوبش را در چند سال اخیر به شما بگویم. طرحی که آموخته‌هایی مفید برای دیگران داشته است.
سوار قطار زاهدان شدم بلیط نداشتم و در این ۵-۲۴ زمان سفر در رستوران قطار نشسته بودم، از لحظه‌ای که تصمیم سفر زاهدان گرفته شد، ذهنم درگیر صابر و مرور خاطرات با او شد. قطار مرا از میدان راه آهن به سیستان و بلوچستان می برد اما از همان لحظه ی آغازین حرکت خیالم به زاهدان رسید. درباره پروژه او مطالبی خوانده و شنیده بودم و این خواندن‌ها و شنیده‌ها مرا بر بال خیال می نشاند تا همت و تکاپوی استاد را تخیل و تصور کنم. مسیر بس طولانی امکان مطالعه را در رستوران قطار برایم مهیا می نمود البته پنجره نیز امکان توجه به چشم انداز ایران را.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در شماره ۲۹۰۱ خود (مورخ چهارشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲) پرونده ویژه‌ای را به سیستان و بلوچستان و وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی این استان کشور اختصاص داد. در چارچوب این پرونده ویژه، یکی از مطالب نیز به معرفی اجمالی طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونتگاههای غیررسمی زاهدان اختصاص یافته که آخرین پروژه‌ی اجتماعی است که طراحی و پیشبرد آن با سرپرستی و نظارت علمی ـ عملی شهید هدی صابر انجام شد. این طرح با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت «خانه پژوهش نواندیش» از خرداد ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. استان سیستان و بلوچستان، با داشتن بالاترین درصد بیکاری در میان استان‌های کشور و شهر زاهدان، با دارا بودن ۳۰ درصد جمعیت حاشیه‌نشین، به عنوان یکی از مراکز هدف بانک جهانی برای توسعه فقرزدایی، توانمندسازی و کارآفرینی انتخاب شد. در ادامه متن کامل این گزارش را مشاهده می‌کنیم:
تحقق عملی بهسازی این مناطق علاوه بر تدوین برنامه مناسب برای عمران و آبادی بر مبنای اصول علمی شهرسازی، نیازمند ایجاد بستر مناسب برای مشارکت‌های مردمی و توانمندسازی آنان در مسیر پذیرش تغییرات جدید و نقش‌آفرینی طبقات مختلف سکونتگاههای غیررسمی در این بستر است. با این رویکرد دو طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونتگاههای غیررسمی زاهدان با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت هدی صابر از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد.
« این طرح به محلات محروم سیستان و بلوچستان رفت تا مجموعه آموزش‌های مهارتی و اجتماعی را براساس نیاز و تقاضای محل به منظور تجهیز و آماده‌سازی ذی‌نفعان اصلی برای دستیابی به کسب و پیشه و شرایط زیست بهتر ارایه کند. چنین است که می‌توان گفت هدای آرمان‌دار، اصولی محکم داشت و برای حفظش گاه «تشر» هم زد. ارزش‌ها در آرمانش باقی نماند. با همه سرزنش‌ها آرمان‌ها در زیستش به روانی جاری بود و با همه داشته‌های خویش از تبار خاکی‌ترین مردمان زمان خویش بود. بی‌نام و بی‌نشان، بی‌ادعا، با مردم و در میان مردم، اما گاه تنها، مهرشان حراج همگان».
