بازدید: 5028
این پژوهش با موضوع «اتلاف وقت در ایران» در تیرماه ۱۳۷۱ توسط یک گروه سه‌نفره با مشارکت شهید هدی صابر صورت پذیرفته است و گزارش آن در ۲۴۵ صفحه ارائه شده است. در مقدمه‌ی این پژوهش در توضیح نحوه‌ی انجام آن آمده است:
«پژوهش حاضر با عنوان «همپای وقت در بستر زمان» تلاشی است نسبی برای در پیش روی قرار دادن مجاری متعدد اتلاف وقت ملی که در خلال بخش‌های مختلف آن، به اوقات تلف شدۀ «تاریخی» نیز توجه داده شده است. این کنکاش که با کار گروهیِ سه نفره، آغاز گردید و به انجام رسید، ۲۷۲ روز – ۷ مهر ۱۳۷۰ تا ۷ تیر ۱۳۷۱ – معادل ۳۳۰۰ ساعت، زمان مصرف کرد. (با احتساب روزانه ۴ ساعت کار مفید) از میزان ساعات کار یاد شده، ۲۰۰ ساعت به تنظیم طرح تحقیق، منبع شناسی و گردآوری منابع، ۱۰۰ ساعت به مصاحبه با کارشناس، ۱۸۰۰ ساعت به نشست، کنترل کار، فیش‌برداری از منابع مکتوب، طبقه‌بندی اطلاعات و آماده‌سازی برای نگارش، ۳۰۰ ساعت به جمع‌آوری اطلاعات از میدان‌های مختلف پژوهش، ۲۰۰ ساعت به نگارش اولیه و ۷۰۰ ساعت به نگارش نهائی، اختصاص یافت. قلمرو مطالعه منابع مکتوب، بیش از ۲۰۰ جلد کتاب، بیش از ۱۱۰ جزوه و مقاله و حدود ۳۰۰۰۰ صفحه روزنامه (از سال‌های حکومت رضاخان به بعد) را در بر گرفته و حوزۀ پژوهش میدانی نیز ۱۱ میدان با ۶۰۰ مصاحبه‌شونده را، شامل می‌شود. برای نگارش نهائی نتایج این تلاش که با امکاناتی محدود صورت گرفت، ۳۱ مداد تراشیده شد و دو پاک‌کن به ته رسید. از ابتدا تا انتهای کار نیز بیش از ۱۶۰۰ برگ فیش، ۳ بسته کاغذ ۵۰۰ برگی و ۸۰۰ برگ زیراکس از منابع، مورد استفاده قرار گرفت.
همزمان با به هدر دادن زمان‌های شخصی و اوقات ملی، در ذهن همگان چه گذشتگان و چه حاضران، چنین جای گرفته است که «وقت طلاست». وقت طلاست که یک اصطلاح وارداتی به فرهنگ ملی است، نخستین بار در زمان تسلط فکری و اجرائی مرکانتیلیست‌ها – سوداگران – در انگلستان به کار برده شد. در قرن شانزدهم میلادی زمانی که بورژوازی انگلستان تحت هدایت مرکانتیلیست‌ها برای ذخیره‌سازی فلزات گران‌بها اهمیت تاریخی قائل بود و نیز در شرایط رقابت با سایر قدرت‌های استعماری اروپا، قرار داشت، در مسیر سرعت دادن به تحولات، پیشی گرفتن از رقبا و ذخیره‌اندوزی فلزات قیمتی، «وقت» را ، همطراز «طلا» قرار داد. بدین روی «وقت طلاست» از تفکر سوداگرانه بورژوازی قرن شانزدهم ، ریشه می‌گیرد. وقت نه «طلا» ست و نه «دور ریختنی». وقت، جریانِ گذرای حیات «انسان» است. وقت، گذران سریع و بی‌توقف عمرِ «جانشینِ» فعال مایشاء، آفرینندۀ بیکران هستی و بدیع یکتا، در زمین است. وقت از این زوایه، برتر از طلاست. با این تلقی، به چگونگی گذران اوقات در میهن خود، دقت می‌نمائیم....»
فهرست مطالب این پژوهش عبارتست از:
-
توضیحی برای شروع
-
تقسیم زمان، در جستجوی وقت
-
وقت در تحولات تاریخی غرب
-
دوران قاجار: دود وقت در فراخی زمان
-
دیکتاتوری؛ نظم، وقت، کار
-
وقت و نفت
-
مجاری اتلاف وقت ملی
-
زمان در حرکت اقتصاد، برنامهریزی و زمانبندی در اقتصاد
-
زمان در بخش‌های تولیدی
-
وقت در بازار بیکاری
-
قدر زمان در نظام اداری
-
وقت ملی در ارتباط با محتوای نظام آموزش و پرورش و امکانات آن
-
وقت تلف شده در صف ارزاق
-
وقت در حمل و نقل
-
یک استثناء : مدارس تیزهوشان، جزیره‌ای در بیکرانه بی‌نظمی و وقت‌کُشی
-
گریز مغز؛ فرار زمانِ متراکم
-
نگاهی دیگر به جهان
-
ارتباط شمال و جنوب در بستر زمان
-
ارزش وقت و کار در چهار تجربه رهائی
-
زمانِ شمال، گاوِ شمال
-
بازگشت به داخل
-
فراغت؛ امکانات و وقت
-
وقت و تولیدگر هستی
-
ادبیات؛ وقت و کار
-
حرف آخر در نگاه سریع تاریخی