"عنوان سخنان هدی صابر، پژوهشگر دینی، «درنگی بر یک اثر» بود. صابر پیش از طرح نظرات خود در خصوص کتاب لازم دید تا برای درک بهتر مجموعه مقالات و سخنرانیهای مهندس بازرگان، از ویژگیهای صاحب اثر سخن بگویدو وی بازرگان را «سرکش، کاونده، اهل غور، متنگرا و مأنوس با کتاب» توصیف کرد. «گرایش به متن» و «مستندسازیهای علمی» از ویژگیهای دیگری بود که صابر از آنها سخن گفت. استفاده از شعر ایرانی، حدیث، ادعیه و قرآن نمونه های مورد اشاره او بودند. صابر در ادامه صاحب اثر را در دو زنجیره و سلسله «تبریز» و «تعمیق» رهگیری کرد: خط تبریز (خط دستبرد) با کهنمویی، شعار، بازرگان و حنیفنژاد؛ و خط تعمیق ( میل به شیب) با طالقانی، حنیفنژاد و بازرگان قابل بررسی است."
گزارشی از سخنان هدی صابر در جلسه معرفی و نقد شانزدهمین جلد از مجموعه آثار مهندس مهدی بازرگان
منبع: وبسایت روزآنلاین ـ ۱۶ آذر ۱۳۸۸
عبدالرضا تاجیک: شانزدهمین جلد از مجموعه آثار مهندس مهدی بازرگان که شامل مقالات اعتقادی و اجتماعی این نواندیش مذهبی است و به تازگی روانه بازار نشر شده، با حضور شخصیتهای فرهنگی و سیاسی، معرفی و توسط حمیدرضا جلاییپور، سروش دباغ و هدی صابر، مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این اثر از 34 مکتوب تشکیل شده که بخش عمده آن برای نخستین بار به همت «بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان» و توسط شرکت سهامی انتشار در 489 صفحه چاپ و منتشر میشود. جلسه معرفی و نقد «مجموعه مقالات اعتقادی و اجتماعی» مهندس مهدی بازرگان در دفتر انجمن اسلامی مهندسین و با حضور برخی از یاران و همفکران و شاگردان مهندس بازرگان همچون عزتالله سحابی، ابراهیم یزدی، محمد توسلی، هاشم صباغیان، غلامعباس توسلی، محمدحسین بنیاسدی، و سیداکبر بدیعزادگان و نیز برخی شخصیتهای فرهنگی چون یوسف طاهری، محمدجواد مظفر و محمدرضا زهدی برگزار شد. در ابتدای جلسه، دکتر بنیاسدی، رئیس هیأت مدیره بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان، توضیحی مختصر از فعالیتهای فرهنگی بنیاد، روند تدوین و انتشار مجموعه آثار مهندس بازرگان، و نیز مضمون و سامان مجموعه آثار 16 ارائه داد. در ادامه توجه شما را به سخنان ایرادشده توسط هدی صابر در این نشست دعوت مینماییم:
عنوان سخنان هدی صابر، پژوهشگر دینی، «درنگی بر یک اثر» بود. صابر پیش از طرح نظرات خود در خصوص کتاب لازم دید تا برای درک بهتر مجموعه مقالات و سخنرانیهای مهندس بازرگان، از ویژگیهای صاحب اثر سخن بگویدو وی بازرگان را «سرکش، کاونده، اهل غور، متنگرا و مأنوس با کتاب» توصیف کرد.
«گرایش به متن» و «مستندسازیهای علمی» از ویژگیهای دیگری بود که صابر از آنها سخن گفت. استفاده از شعر ایرانی، حدیث، ادعیه و قرآن نمونه های مورد اشاره او بودند.
صابر در ادامه صاحب اثر را در دو زنجیره و سلسله «تبریز» و «تعمیق» رهگیری کرد: خط تبریز (خط دستبرد) با کهنمویی، شعار، بازرگان و حنیفنژاد؛ و خط تعمیق ( میل به شیب) با طالقانی، حنیفنژاد و بازرگان قابل بررسی است. او سپس دهه چهل را فصل مشترک خط تعمیق عنوان کرد که در مسجد هدایت، انجمن اسلامی، شرکت انتشار و دانشگاه قابل رهگیری است.
آثار مندرج در شانزدهمین جلد از مجموعه آثار مهندس بازرگان از زاویهی رویکرد نگاه نیز توسط صابر مورد واکاوی قرار گرفت؛ انگیزه، ایده، دستبرد، جستجو، استخراج، طبقهبندی، تبیین- تفسیر و تعمیق، موضوعهای مورد اشاره او بودند.
صابر آنگاه 34 اثر مندرج در مجموعه آثار 16 مهندس بازرگان را «عیار» داد. مباحث «رمضان»، «خدمات و خیرات»، « همکاری خدا و انسان»، «دنیای ما» و «عاشورا» در این مجموعه مورد توجه صابر قرار گرفتند. اما او مقالهی «همکاری خدا و انسان» را اثری پژوهشیتر، باساختارتر، صاحب قوام موجود و با اثرگزاری بالا دانست.
صابر سپس محک عیار آثار مندرج در کتاب را چنین برشمرد: «متن»، «تفکر آفرین» که با ذهن سر و کار دارد، « ایدهزا» و « تلنگرزن» که هم ذهن را مشغول میکند و هم دل را، و «جاندار» که بطن متن را در سیبل برده و همهی وجود را تحت تأثیر قرار میدهد.
صابر در ادامه سخن خود را بر اثر « همکاری خدا و انسان» متمرکز کرد، متنی جاندار که حاوی تلنگر، تفکر، ایده، تنه، جهت و واجد تغییر است.
این پژوهشگر دینی و تاریخی، عصارهی مکتوب جاندار را به دو بخش تقسیم کرد: «دعوت ( اولیه)، اجابت و همکاری خودجوشانه و محترمانه خدا و انسان که منجر به رشد می شود» و « تلنگر و تصحیح تلقی».
«دعوت» موضوع دیگر در این اثر بود که توجه سخنران را به خود جلب کرده بود. او دعوت را واجد راهکار همکاری سریع، بیواسطه، و آسانی معامله- همکاری دانست. گام اولی که توسط صابر برشمرده شد، سرمایهگذاری انسان (ایمان، توسل- توکل و تقوا) بود، و گام دوم، اجابت ( اجابت- کارگشایی، اعتنا- پاسخگویی) توصیف شد. راهی که مبتنی بر پیمان، یاد، افشره آخر آل عمران، باور نامحدودی او و اندیشهورزی است.
بهعقیدهی صابر، این اثر مهم (همکاری خدا و انسان) از چشم همفکران و همگامان بازرگان، مغفول مانده و چنان که شایستهی آن است، مورد تامل و بازنشر قرار نگرفته است.
«ربط کیفی» و «تقاضا و عرضه» دو موضوعی بود که ذیل عنوان «ترجمان امروزین جوهره» در سخنان صابر مورد بررسی قرار گرفت. او سپس به موضوع «ما و صاحب اثر» پرداخت؛ گذرهای ضروری از تقدیس به توفیق، کمال به غربال، مقاله به عصاره و کمیت به کیفیت، نکتههای مورد اشارهی وی بودند. بر این اساس توصیهای خطاب به بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان توسط سخنران بیان شد: «بنیاد بر کمیت متمرکز نشود؛ بخشی از دستنوشتههای مهندس بازرگان حاصل قلمزنیهای دوران خلوت و نجوا است، و برخی آثار دوران آشفتگی است.»
خودانگیختگی، انرژی، تشخیص- تمرکز، نظم، هندسه، متن و دستاورد، محورهای موضوع «ما و صاحب اثر بهطور خاصتر» به عنوان بخش دیگر سخنان صابر بود که او به بررسی هر یک پرداخت.
به این ترتیب سخنران بخش پایانی بحث خود را به موضوع «گونه صاحبان اثر» در دو بخش کارگران عرصه و مردان متن اختصاص داد؛ بهعقیدهی او:
صابر که خود یکی از دانشآموختگان جریان نواندیشی مذهبی است، سخنان خود را در نشست معرفی و نقد شانزدهمین جلد از مجموعه آثار مهندس بازرگان چنین پایان داد: «دوران جدیدی شروع شده که دوران تحول است.»