پژوهش‌های اجتماعی

ویدئو: کارگاه آموزشی شورایاران

طرح «توسعه مهارت‌های پایه» و «تشکیل گروه‌های کارآفرینی و آموزش بانک‌پذیری» در سکونت‌گاههای غیررسمی زاهدان  با حمایت بانک جهانی، به سفارش وزارت مسکن و مدیریت هدی صابر از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. استان سیستان و بلوچستان، با داشتن بالاترین درصد بیکاری در میان استان‌های کشور و شهر زاهدان، با دارا بودن ۳۰ درصد جمعیت حاشیه‌نشین، به عنوان یکی از مراکز هدف بانک جهانی برای توسعه فقرزدایی، توانمندسازی و کارآفرینی انتخاب شد. ویدئویی که ملاحظه می‌فرمایید در چارچوب این طرح و مربوط به کارگاه آموزشی شورایاران است که مورخ ۷ اسفند ۱۳۸۸ در شیرآباد زاهدان توسط هدی صابر برگزار شده است. راهکارهای تعامل با جامعه محلی، اقدامات عملی شامل آموزش و بهسازی و امکان، نوع مواجهه، قابلیت مذاکره، کارکرد گزارش و پیش‌نیاز نگارش مجموعه عناوینی است که توسط شهید هدی صابر در این ویدئو حدودا یک ساعته مطرح شده است. این ویدئو علاوه بر ارزش تاریخی، واجد بار اموزشی نیز بوده و برای کسانی که مایل به تعامل با جوامع محلی هستند نکات آموزنده‌ی بسیاری دارد. 

طرح توسعه مهارت‏های پایه در سکونتگاه‌های غیر رسمی زاهدان

طرح توسعه مهارت‏های پایه در سکونتگاه‌های غیر رسمی زاهدان از خرداد ۱۳۸۸ با افق زمانی ۱۵ ماه آغاز به کار کرد. زنده‌یاد هدی صابر در این طرح مسئولیت مدیر طرح و ناظر پژوهشی را بر عهده داشت. با عروج شهادت‌گونه‌ی وی این طرح توسط همکاران پرتلاش پی گرفته شده و به سامان رسید و همچنان ثمرات آن در مناطق حاشیه‌نشین زاهدان ادامه دارد. آنچه در ادامه می‌آید متن کامل گزارش نهایی این طرح است که به همت همکاران طرح تدوین و به عنوان الگویی از یک فعالیت اجتماعی موفق و ثمربخش در اختیار پژوهشگران و فعالان اجتماعی قرار می‌گیرد.

خروج از چنبره تاریخی مشارکت‌گریزی ایرانیان

آیا ایرانیان به‌صورت تاریخی مشارکت‌گریز بوده‌اند و اهل کار جمعی نبوده‌اند؟ با فرض وجود شواهدی در تأیید این پرسش، علل تاریخی و اجتماعی مشارکت‌گریزی ایرانیان و راهکار برون‌رفت از این وضعیت چیست؟ این پرسش‌های کلیدی در گفت‌وگوی زنده‌یاد هدی صابر با دکتر پرویز پیران، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، در چارچوب پژوهش «گذری بر پیشینه و موقعیت نهادهای خدمت‌رسان در عرصه حمایتی»، مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند. پیران وفق یافته‌های پژوهشی خود بر این باور است که فرد ایرانی در عرصه‌های غیررسمی، مذهبی، خانوادگی و عشیره‌ای «مشارکت‌جو» و «دیگرخواه» است، اما در عرصه‌های مدنی،‌ رسمی، مشاع عمومی و شهری، «غیرمشارکت‌جو» و «خودخواه» است. وی در توضیح عوامل شکل‌گیری زمینه‌های تاریخی غیرمشارکتی در ایران، در سطح کلان به استبداد ایرانی اشاره می‌کند. 

بازپروری بر محور پرهیزمداری و ایمان‌مداری

در پژوهش «گذری بر پیشینه و موقعیت نهادهای خدمت‌رسان در عرصه حمایتی» که با مدیریت زنده‌یاد هدی صابر انجام‌گرفته، ظرفیت‌ها و سازوکارهای بومی نهادهای حمایتی در ایران مورد بررسی قرار گرفته‌اند. مصاحبه پیش رو از مجموعه این طرح پژوهشی است که در سال ۱۳۸۴ انجام گرفته است. گرچه بسیاری از اعداد و آمارهای ارائه‌شده در این مصاحبه مربوط به آن سال بوده و اکنون تازگی ندارد، اما اولاً بیانگر یک فکت در گذشته نزدیک‌دست (حدود دوازده سال پیش) ایران است و ثانیاً مصاحبه بیانگر روندها و سازوکارهایی است که همچنان معتبر بوده و گذر زمان ده‌ساله تأثیر چندانی بر آن‌ها ندارد. عباس دیلمی‌زاده مدیرعامل جمعیت خیریه تولد دوباره و کارشناس حوزه اعتیاد است.

گفت‌وگو با بانی موسسه خیریه کهریزک

فعالیت دیگر ما کمک رسانی به ایتام شمیران بود. در آن زمان بچه‌های یتیم و خانواده‌های بی‌سرپرست و نیازمند، شناسایی و مورد حمایت قرار می‌گرفتند. در دهه‌های قبل از انقلاب شمیرانات مانند امروز نبود و ساکنان این منطقه در سرمای زمستان در شرایط بسیار ناگواری به سر می‌بردند. در آن زمان ما، مایحتاج مورد نیاز این خانواده‌ها را تهیه می‌کردیم و به دور از چشم فرزندان خانواده در اختیار خانوارها قرار می‌دادیم……

گفت‌وگو با مدیرعامل سابق انجمن مددکاری امام زمان

انجمن امام زمان(ع) حدود سال ۱۳۴۹ تشکیل شده است. فکر می‌کنم در همان سال هم به ثبت رسیده است. آن زمان حاج‌آقا مهدی مظاهری که از روحانیون شناخته شده اصفهان هستند و در امور خیریه و ایجاد مؤسسات خیریه بسیار فعال هستند، به مشهد سفر کرده بودند. آن‌جا با مؤسسه‌ای بنام امام علی یا امیرالمؤمنین که در زمینه ایتام فعالیت می‌کرده، آشنا می‌شوند. در ماه رمضان آن سال، وقتی در مسجد کازرونی واقع در خیابان عباس‌آباد اصفهان منبر رفته بودند چنین مطرح می‌کنند که قصد دارند مؤسسه مشابهی تشکیل دهند…..

گفت‌وگو با مدیرعامل سابق شیرخوارگاه و پرورشگاه صغار

ما علاقمند بودیم کاری مفید انجام دهیم. من چون مدتی را در کودکستان کار می‌کردم،‌ علاقمند بودم که در ارتباط با کودکان، کاری جدی انجام دهم. در آن زمان من بسیار جوان بودم و تجربه این‌گونه مسائل را نداشتم. ما با یکی از دوستان‌مان که کمی از ما بزرگتر و مجرب‌تر بود تصمیم گرفتیم که به شیرخوارگاه دولتی برویم….

معرفی طرح «نهادهای تامینی و حمایتی در ایران»

طرح پژوهشی «پیشینه و سازوکارهای نهادهای تامینی و حمایتی در ایران» که پس از انعقاد قرارداد میان «موسسه‌ی عالی پژوهش تامین اجتماعی» و «خانه‌ی پژوهش نواندیش» به اجرا گذاشته شد، با سپری شدن دوره‌ی زمانی پنج‌ماهه ـ از نیمه‌ی آذرماه ۱۳۸۴ تا نیمه‌ی اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۵ ـ به پایان رسیده است. علاوه بر مصاحبه‌های مذکور، تحقیقات تاریخی، وقف‌نامه‌ها و … نیز برای انجام این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

نهادهای خدمت رسان در عرصه عمومی (گزارش مرحله میانی)

آنچه در پی می‌آید گزارش میانی یکی از پژوهش‌های صورت‌گرفته توسط خانه‌ی نواندیش به سرپرستی شهید هدی صابر است. این پژوهش که در سال ۱۳۸۵-۱۳۸۴ صورت گرفته، به موضوع «نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)» اختصاص دارد. در انجام این پژوهش  ۶۰ مصاحبه با اساتید و پژوهشگران عرصه تاریخ اجتماعی ایران، بانیان و مدیران نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)، مدیران دستگاههای اجرایی عرصه تامین و حمایت، مدیران سازمان اوقاف و صاحب نظران مبانی فقهی-حقوقی وقف انجام شده است. متن این گزارش را در ادامه می‌خوانیم.

«یاد یار» : پژوهشی در بینش و روش دکتر شبیری‌نژاد

دکتر شبیری نژاد«ویژه‌نامه‌ «یاد یار: دکتر شبیری‌نژاد» به همت شهید هدی صابر به پاسداشت یاد و نام مرحوم دکتر سید علی‌اکبر شبیری‌نژاد در پاییز سال ۱۳۸۹ و در قالب نشریه‌ی چشم‌انداز ایران منتشر شد … این ویژه‌نامه علاوه بر آنکه حامل ارزش‌گزاری و ارج‌نهی بر نام و یاد یک متخصص ارزشمند و پاک دست است، مهم‌تر، ترسیم‌کننده‌ی یک الگو از بینش و روش و منش یک «کارشناس ملی» است. با کنار هم قرار دادن ویژه‌‌نامه‌ی «یاد یار» و «جای خالی، جای سبز» (که به بازخوانی شخصیت و منش پهلوان تختی اختصاص داشت)، نقطه‌چینی از دغدغه‌ی شهید هدی صابر برای ثبت و ضبط تجربه‌ها بومی و انتقال تاریخ شفاهی به نسل‌های بعد را می‌توان مشاهده کرد».

نهادهای خدمت رسان در عرصه عمومی

آنچه در پی می‌آید گزارش میانی یکی از پژوهش‌های صورت‌گرفته توسط خانه‌ی نواندیش به سرپرستی شهید هدی صابر است. این پژوهش که در سال ۱۳۸۵-۱۳۸۴ صورت گرفته، به موضوع «نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)» اختصاص دارد. در انجام این پژوهش  ۶۰ مصاحبه با اساتید و پژوهشگران عرصه تاریخ اجتماعی ایران، بانیان و مدیران نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)، مدیران دستگاههای اجرایی عرصه تامین و حمایت، مدیران سازمان اوقاف و صاحب نظران مبانی فقهی-حقوقی وقف انجام شده است. متن این گزارش را در ادامه می‌خوانیم.

مزیت‌شناسی و فرصت‌شناسی اقتصادی در آبادان و خرمشهر

با بهره گیری از فرصت فشرده ۶۰ روزه- از تاریخ ۱۰ خرداد ماه تا ۱۰ مرداد ماه ۸۵- تلاشی پژوهشی حول موضوع «مزیت شناسی وفرصت شناسی اقتصادی در بنادر آبادان و خرمشهر»سامان یافت. این پژوهش که در طرح عمومیتر«ترویج و توسعه کارآفرینی و توانمندسازی در بنادر آبادان و خرمشهر» جای دارد و ره یافت‌های نهایی آن معطوف به بستر سازی برای ایجاد اشتغال در دو شهر یادشده است، در سرآمد مدت زمان تعیین شده، یافته‌هایی را به عنوان محصول کنکاش، عرضه میدارد. یافته‌هایی را مرکب از دوعنصرِ «توصیف» و «تجویز».

نهادهای تامینی و حمایتی در ایران

طرح پژوهشی «پیشینه و سازوکارهای نهادهای تامینی و حمایتی در ایران» که پس از انعقاد قرارداد میان «موسسه‌ی عالی پژوهش تامین اجتماعی» و «خانه‌ی پژوهش نواندیش» به اجرا گذاشته شد، با سپری شدن دوره‌ی زمانی پنج‌ماهه ـ از نیمه‌ی آذرماه ۱۳۸۴ تا نیمه‌ی اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۵ ـ به پایان رسیده است. علاوه بر مصاحبه‌های مذکور، تحقیقات تاریخی، وقف‌نامه‌ها و … نیز برای انجام این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

بستری ساخته‌ایم برای جست، برای خیز

تکاپوی بنیاد خیریه یاوران حضرت زینب در اصفهان در مسیر آموزش و اشتغال کودکان و نوجوانان عقب مانده ذهنی منبع: فصلنامه تامین اجتماعی، شماره ۲۱، تابستان ۱۳۸۴ چکیده این مطلب، گزارشی است از نحوه تکوین و عملکرد خیریه یاوران معلولین ذهنی حضرت زینب (س) که برای اشتغال و درمان نوجوانان و کودکان عقب مانده ذهنی فعالیت می کند. گزارش در ابتدا چگونگی تشکیل این خیریه را در سال ۱۳۷۵ و در گفت وگ با موسس آن تشریح می کند؛ تشکلی که در سال ۷۹ پروانه تأسیس می گیرد. هدف این خیریه، «فرهنگ سازی و تغییر نگرش جامعه نسبت به معلولین، حمایت از معلولین ذهنی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و آموزشی با ایجاد مراکز توان بخشی، آموزشی، حرفه آموزی و تأمین …

بستری ساخته‌ایم برای جست، برای خیز ادامه مطلب

کودکی مان پشت پنجره خفت

منبع: فصلنامه تامین اجتماعی، شماره ۱۱، زمستان ۱۳۸۱  ص ۱۲۵ چکیده: این گزارش ، چگونگی تأسیس و نحوه فعالیت «کمیته کودکان کار و خیابان»، از زیر مجموعه‌های «انجمن حمایت از حقوق کودکان» را مورد توجه قرار می دهد.در ابتدا، طرح «توانمند سازی کودکان در وضعیت دشوار» و اهداف خرد و کلان آن و سرفصل‌های برنامه «خانه کودک» (مدیر اجرایی طرح) تبیین می گردد. گزارش ، وضع کودکان کار و خیابان را به طور مستند و نیز در گفتگو با مدیرخانه کودک، تشریح می کند و آنگاه نحوه «آموزش» و سوادآموزی کودکان تحت پوشش طرح بیان می گردد. در ادامه این نوشتار به توضیح چالش‌های آموزش کودکان کار وخیابان، نیازها و انتظارهای کودکان و نیز تبیین فهرستی از نیازهای موازی با …

کودکی مان پشت پنجره خفت ادامه مطلب

مسجد سلیمان؛ امید احیا؟

 مسجد سلیمان؛ امید احیا؟  سهیل خوزى، جواد رحیم‌پور، هدى صابر، میکاییل عظیمى منبع: ماهنامه ایران فردا، شماره ۵۶، مرداد  ۱۳۷۸ در شماره پیشین در گزارشى با عنوان “مسجد سلیمان، ایران فرداى بدون نفت” صفحاتى چند را به درددل خرد و کلان مسجد سلیمان اختصاص دادیم. مجموعه سطورى که از گلایه از آنچه بر آنان گذشته و مى‌گذرد و هراس از بى‌آیندگى موج مى‌زد و بر ذهن و دل شلاق. ساکنان شهر از یاد رفته ضمن شِکوه غمگنانه از “نامردى تاریخ”، انتظار احیا دارند. صفحات پیش‌روى شما در این شماره به طرح اندیشه‌هاى مسجد سلیمانى‌ها براى برون رفت از وضع رقت‌بار موجود و باز شدن مسیرى به سوى آینده اختصاص یافته است. شهرى که از نظر تعداد جمعیت پس از اهواز، آبادان …

مسجد سلیمان؛ امید احیا؟ ادامه مطلب

مسجد سلیمان امروز، ایران فرداى بدون نفت

گزارش پیش رو، حاصل یک مطالعه‌ی میدانی توسط شهید هدی صابر به همراه سه تن دیگر از همراهانش می‌باشد که در سال ۱۳۷۸ در شهر مسجد سلیمان صورت گرفته است. در جمع‌بندی این گزارش آمده: «مسجد سلیمان بدون نفت مى‌تواند آینه ایران فرداى تهى ز نفت به حساب آید. موقعیت کنونى منطقه بدون نفت تلنگرى است به ذهن همه ایرانخواهان و مردم دوستان. هم آیند مسجد سلیمان بدون نفت، بى‌متولى است. همچنانکه اقتصاد ایران نیز بى‌متولى است. مسجد سلیمان در پایان مسیر و ایران بزرگ در میانه نزدیک به انتهاى مسیر. ایران بزرگ امید افزونترى براى گریز از لمس “وضعیت مسجد سلیمانى” دارد. در همین حال اهالى شهر از یاد رفته مسجد سلیمان ضمن شکوه غمگنانه از “نامردى تاریخ” انتظار “احیا” دارند. هم آنان ایده‌هاى خود را به قصد برون رفت از وضع موجود و احیاى مجدد مطرح مى‌کنند.»

«همپای وقت در بستر زمان»

«پژوهش همپای وقت در بستر زمان، تلاشی است برای بررسی مساله‌ی اتلاف وقت در ایران که به ابعاد گوناگون این مساله نظیر اتلاف وقت ملی در بخش‌های تولیدی، نظام اداری، بازار بیکاری، حمل و نقل، صف ارزاق و … پرداخته است. در این پژوهش همچنین به بررسی محتوای نظام آموزش و پرورش در بحث وقت ملی پرداخته و رویکردی نقادانه نسبت به این محتوا داشته است. در این پژوهش به یک مورد استثنایی ـ مدارس تیزهوشان ـ به عنوان جزیره‌ای در بیکرانه بی‌نظمی و وقت‌کُشی پرداخته شده است. در این پژوهش ارزشمند همچنین به “ارزش وقت و کار در چهار تجربه رهائی” نیز نیم‌نگاهی شده است؛ تجربه‌هایی از جای جای جهان برای کاستن از ابعاد اتلاف وقت ملی…»

روستا، منطقه‌ی مغضوب

«روستا، منطقه‌ی مغضوب» پژوهشی است از شهید هدی صابر که در آغاز دهه‌ی شصت صورت گرفته و در فاصله‌ی بهمن ۱۳۶۲ تا دی‌ماه ۱۳۶۳ طی ده مقاله‌ی متوالی با همین عنوان در دوماهنامه «جهاد (ترویج کشاورزی و توسعه روستایی)» منتشر گردیده است. این پژوهش برای سیمای جمهوری اسلامی انجام گرفته است و به دلایلی نامشخصی منتشر نگردیده است. اما مجموعه‌ی مقالات مستخرج از این پژوهش به طور تدریجی و بدون ذکر نام معلم شهید در مجله‌ی جهاد منتشر شده‌اند. در مقاله‌ای با عنوان «تاریخ برنامه‌ریزی اقتصادی در ایران» در مجله‌ی پانزده خرداد، نویسنده در چهار مورد به پژوهش معلم شهید ارجاع داده است و نام ایشان را به عنوان نویسنده‌ی طرح پژوهشی ذکر کرده است. جهت اطمینان از اعتبار پژوهش، …

روستا، منطقه‌ی مغضوب ادامه مطلب

اسکرول به بالا